این رحم اجاره داده می‌شود!

رحم اجاره‌ای یا به اصطلاح «مادر جایگزین» روشی است که در آن یک زن به عنوان مادر جایگزین، فرزند زوجی را که به روش‌های معمول قادر به بچه‌دار شدن نیستند در رحم خود حمل می‌کند. این بین به شخصی که رحم خود را اجاره داده است «موجر» و به اجاره کنندگان رحم «مستاجر» می‌گویند. این قرارداد از ابتدای اجاره رحم بین شخص اجاره دهنده و گیرنده شکل می‌گیرد.

قیمت رحم اجاره‌ای متغیر است. بر اساس یافته‌های خبرنگار فراز، نرخ رحم اجاره‌ای در ایران از ۴۰۰ میلیون تومان شروع و تا ۹۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. البته ماهیانه نیز به فرد اجاره دهنده ۴ تا ۷ میلیون تومان پرداخت می‌شود و در صورت دوقلو بودن فرزند، حدود ۲۰ میلیون تومان به این هزینه اضافه می‌شود. این درصد هزینه‌ها بسته به طرفین تغییر می‌کند. سن فرد و وضعیت سلامتی نیز نقش مهمی در تعیین قیمت دارد. معمولا داشتن سن زیر ۳۵ سال و سابقه حداقل یک حاملگی موفق، شرایطی است که فرد اجاره دهنده باید داشته باشد.

ما در بررسی‌های خود متوجه شدیم، قانون مشخصی در خصوص رحم اجاره‌ای وجود ندارد که به این موضوع نظارت کند. اما در سال ۱۳۸۲ قانونی در خصوص اهدای جنین در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در سال ۱۳۸۳ مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت. اجاره رحم بازاری است که در همه‌ی کشورها دیده می‌شود. آمار دقیقی از تعداد رحم اجاره‌ای در سطح دنیا نیست، اما طبق پیش‌بینی‌ها گفته می‌شود، تجارت این بازار جهانی تا سال ۲۰۳۲ به ۱۲۹ میلیارد دلار هم خواهد رسید.

در این بین افرادی به‌عنوان دلال و یا واسطه از این موضوع برای کسب درآمد خود سو استفاده می‌کنند و برای این‌که زوجین در صف انتظار قرار نگیرند، واسطه انجام این عمل می‌شوند. اما می‌خواهیم بدانیم این موضوع چه تبعات غیرقانونی را برای شخصی که از اجاره رحم خود پشیمان شده به همراه دارد.

مریم ۲۸ ساله، یک فرزند ۱۰ ساله دارد و به پیشنهاد یکی از دوستانش برای پرداخت بدهی‌های خود، راهی «بیمارستان ...» شده است. پیشنهاد ۳۰۰ میلیون تومانی، برای مریم، تبدیل به وسوسه‌ای برای پرداخت بدهی‌هایش با اجاره رحم خود شد. این در حالی است که مریم حدود ۱ماه و نیم پیش فرزندی را سقط کرده بود. طبق ضوابطی که برای فرد اجاره دهنده تعیین می‌شود، شخص نباید فرزندی را سقط کرده باشد و باید یک زایمان سالم داشته تا از سلامت مادر مطمئن شوند.

آزمایش‌ها، سونوگرافی و مراحل ابتدایی کار برای مریم صورت گرفت. تا این‌جای کار هنوز هیچ قراردادی بسته نشده بود. تنها چیزی که مریم امضا کرده بود برگه‌ای حاوی مشخصات فردی او بود. برای ادامه‌ی این پروسه شناسنامه مریم به دست رابط افتاد. با این‌حال وقتی با رابط مریم صحبت شد، همچنان اصرارداشت که مریم رحم خود را برای اجاره دراختیار گیرنده قرار بدهد؛ چون شخص واسطه، پولی برای خرج‌های سونوگرافی و آزمایش‌ها به حساب بیمارستان واریز کرده بود. وقتی که مریم روی حرف‌اش برای قطع همکاری پافشاری کرد در نهایت پیامی مبنی بر این‌که «عزیزم برای شما هزینه شده نمی‌تونید کنسل کنید» برای او ارسال شد.

مریم به بیمارستان رفت و به رابط گفت: «متاسفانه من نمی‌تونم ادامه بدم برای رحم. بهتون گفتم از روز اول، گفتم من ۲ماه پیش سقط داشتم از ازدواج قبلیم. بعد شما گفتی مشکلی نداره هیچ موردی نیست. در صورتی‌که من فداتشم تحت نظر فلوشیپ هستم، متخصص زنان زایمان. میگه اصلا خطر داره برات، چون رحم تو اونقدر الان آمادگی نداره. بعد من‌که به شما گفتم، گفتم سقط داشتم، شما گفتی موردی نداره، رو حرف شما گفتم باشه».

رابط پاسخ داد: «خب اگر نمی‌تونی باید هزینه‌هاشو پرداخت کنی، من از جیب خودم که نمی‌تونم بدم».

مریم ادامه داد: «خب شما به‌من نگفتی همچین شرایطی هست. الان بنظرتون من داشتم ۳ تومن بدم برای سونو و آزمایش، رحم اجاره می‌دادم؟».

رابط گفت: «خب باشه فروردین بیا، تا فروردین دارو مصرف کن. فروردین بیا برای ادامه کار»

مریم پاسخ می‌دهد: «خب عزیزم نمی‌خوام انجام بدم. پول خیلی خوبه خب، ۳۰۰ میلیون خیلی خوبه. شما تضمین میدی من یهو نمیرم؟ دکترم میگه رحم تو آماده نیست».

رابط می‌گوید: «الان به دکترمون می‌گم ببینه شما می‌میرین یا نمی‌میرین»

مریم در ادامه اصرار به گرفتن شناسنامه‌اش می‌کند، اما رابط به او می‌گوید «هروقت هزینه‌ها رو پرداخت کردی بهت می‌دم تا انموقع شناسنامت دست من می‌مونه».

مریم ادامه می‌دهد: «شما باید قبلش به‌من می‌گفتی، شما داری با من یه قرارداد می‌بندی می‌گی خانمم، عزیزم، شما یه زمانی پشیمون شدی باید هزینه‌های مارو بدی، اصلا به‌من همچین حرفی نزدند».

رابط می‌گوید: «اصلا مدارک رو برای همین می‌گیرن دیگه. خانم... باید قبلش اینارو بهت می‌گفت،معرفت باید بهت می‌گفت مدارکو برای چی می‌گیرن».

مریم می‌گوید: «شما یه لطفی بکیند بی‌زحمت، چون من بیمه تکمیلی ‌SOS ام از طرف پدرم. فاکتورهارو با بیمه حساب کنید من طبق فاکتور حساب می‌کنم».

رابط پاسخ می‌دهد: «باید بگیری نامه رو ببری تو بیمت پرداخت کنن».

و مریم می‌گوید: «نه عزیزم نمی‌شه من نامه ببرم. چون من اصلا بروجردی‌ام و بیمه‌ام از اونجا رد می‌شه. شما بگین فاکتور رو طبق بیمه بزنن چون من نمی‌دونستم اون آزمایشگاه آزاده یا اصلا بیمه هست. من با بیمه چشم، هزینه‌هارو می‌دم، بعدم فاکتور می‌خوام».

تا امروز هنوز شناسنامه مریم به او تحویل داده نشده و پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا رابط بیمارستان می‌تواند شناسنامه فرد اهدا کننده رحم را پیش خودش برای پرداخت هزینه‌ها نگه دارد یا خیر؟

یک حقوق‌دان در این باره به «فراز» گفت که بیمارستان نمی‌تواند شناسنامه فرد را گرو نگه دارد. از طرفی نداشتن و ننوشتن قرارداد اولین تخلف بیمارستان محسوب شده و نگه داشتن شناسنامه در قبال پرداخت مبلغ هزینه شده برای مریم، دومین تخلف آشکار بیمارستان محسوب می‌شود.

اتفاقی که این‌روز‌ها به شدت در جامعه دیده می‌شود، زنانی هستند که به دلیل شرایط مالی و اقتصادی، مجبور می‌شوند رحم خود را اجاره دهند. نبودن یک قانون یا سازمان مشخص در این‌باره، برای فرد اجاره دهنده و گیرنده مشکل ساز شده است. در این میان واسطه‌هایی پیدا شدند که نه تنها سلامتی  شخص اجاره دهنده رحم برای آن‌ها ملاک نیست، بلکه تعهدی‌ام در قبال تحویل یک فرزند سالم به گیرنده را ندارند و تنها واسطه‌هایی دیده می‌شود که فقط به فکر منفعت و سود‌ خودشان از این ماجرا هستند. وقتی نظارت و قانون مشخصی وجود نداشته باشد، تنها موجب رشد و بروز افرادی می‌شود که دست به هر اقدامی برای پول درآوردن می‌زنند. به‌عنوان مثال اصرار به مریم برای اجاره‌ی رحم خود بعد از یک‌ماه ونیم سقط!