مرد، میهن، سربازی!
از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا امروز، دست کم ۱۰ سرباز وظیفه در درگیری‌های شهری و مرزی، جان خود را از دست داده اند. به عبارتی، از ابتدای سال تقریبا هر ۱۰ روز، یک سرباز حین انجام وظیفه سربازی شهید شده است.
در حمله تروریستی روز ۱۷ تیرماه به کلانتری ۱۶ زاهدان، یک سرباز وظیفه دیگر به شهادت رسید. متولد ۲۱ ساله بود و روزهای پایانی خدمتش را سپری می‌کرد. با شهادت این سرباز بلوچ، تعداد شهدای سرباز وظیفه از ابتدای سال تا امروز، به ۱۰ تن رسید. این رویداد تلخ در حالی اتفاق افتاد که شهادت سربازان وظیفه و به طور کلی، اتفاقات ناگواری که در سال‌های گذشته برای سربازان رقم خورده، بارها سیاست‌های خدمت اجباری را زیر تیغ انتقادهای تند قرار داده است.
| ردیف | نام | محل شهادت | تاریخ شهادت |
| ۱ | مبین رشیدی | زاهدان | ۱۷ تیر |
| ۲ | محمدمهدی احمدی | زابل | ۶ خرداد |
| ۳ | ناصر حیدری دژ | سراوان | ۳۰ اردیبهشت |
| ۴ | محمد جمال‌زاده | سراوان | ۳۰ اردیبهشت |
| ۵ | یونس سیفی‌نژاد | سراوان | ۳۰ اردیبهشت |
| ۶ | مرتضی صالحی | رودان | ۲۶ خرداد |
| ۷ | مهدی رحیمیان | اصفهان | ۱۹ خرداد |
| ۸ | جمال شبستانی | دامغان | ۱۴ اردیبهشت |
| ۹ | علی علی‌حسینی | دامغان | ۱۴ اردیبهشت |
| ۱۰ | امیررضا فقیری بیرامی | منطقه عملیاتی شمال غرب | ۱۷ اردیبهشت |
نزدیک به یک قرن است که مردان ایرانی بالای سن قانونی با اعزام به خدمت اجباری دست و پنجه نرم می‌کنند. خدمتی دو ساله در لباس نظامی که همه فرصت‌های مادی و معنوی پس از آن را به گروگان می‌گیرد. خدمت اجباری در تمام این سال‌ها، با دلایل امنیتی و نظامی توجیه شده است. گاه دفاع از مرزها و گاه آماده‌باش نظامی در شرایط خطر، گاه آموزش نظامی و گاه پختگی! خدمت اجباری سربازی همواره در ظاهر با عناوینی مثل «خدمت مقدس» و «خدمت وظیفه عمومی» اجرا شده اما در عمل، چیزی به جز به‌کارگیری اجباری نیروی کار ارزان و فرار از استخدام نیروی دایم مورد نیاز نبوده است.
دوره آموزشی یا کار اجباری؟!
با این حال، شهادت سربازان وظیفه در سال‌های گذشته، به طور عمده به دلیل عدم آموزش کافی یا آشنایی لازم با مناطق عملیاتی رخ داده است. «محمدباسط درازهی»، نماینده استان سیستان بلوچستان در مجلس قبل، پیش‌تر در این باره گفته: «بارها اعلام کردم که برای این منطقه باید از سربازان بومی استفاده شود. غیربومی‌ها آشنایی با محیط ندارند و حتی از نظر آب‌وهوایی هم تحمل این شرایط را ندارند. بارها پیش آمده است که سربازان در برابر حمله گروهک‌های تروریستی یا اشرار، آنقدر سردرگم شده‌اند که به اشتباه وارد خاک پاکستان شده‌اند و در تله این گروهک‌ها قرار گرفته‌اند. چون محیط را نمی‌شناسند».
از سوی دیگر، با نگاهی به حوادث غیرمنتظره در پادگان‌ها می‌توان دریافت که بستر آموزشی در دوران سربازی نیز به طور جدی مهیا نیست. ۱۹ خردادماه امسال، سرباز وظیفه ۱۹ ساله در پلیس راهور بجنورد، به دلیل شوخی با سلاح کلاشینکف جان خود را از دست داد. تعداد این حواد در طول سال شاید زیاد نباشد اما، از دست رفتن جان حتی یک انسان نیز کافی است تا به فکر چاره‌ای برای تغییرات اساسی بود.
همچنین بخوانید:
سربازی اجباری؛ خدمت یا اسارت؟!
سربازان وظیفه‌ای که از ابتدای امسال در حین انجام خدمت اجباری جان‌شان را از دست داده‌اند، اغلب متولدان دهه ۸۰ هستند. محسن حسام‌مظاهری، پژوهشگر مسایل سیاسی و اجتماعی پیش‌تر در این باره گفته: «سربازی اجباری سیاستی شکست‌خورده و جامعه‌ستیز است و محصول حکمرانی اراده‌گرایی است که می‌خواهد، جامعه را به میل خود مهندسی کند. معلوم نیست چقدر دیگر باید هزینه‌های گزاف و جبران‌ناپذیری از جنس مرگ نیروی انسانی جوان بر جامعه تحمیل شود تا حاکمیت خطا بودن سیاست سربازی اجباری را بپذیرد و آن را اصلاح کند؟»
سربازی حرفه‌ای جایگزین می‌شود؟
در سال‌ها گذشته، پیشنهاد‌ها و طرح‌های زیادی برای اصلاح نظام سربازی اجباری ارایه شده است. از کاهش دوران خدمت و اکتفا به دوره دوماهه آموزشی تا تبدیل خدمت اجباری به جذب و آموزش سربازی حرفه‌ای، پیشنهادهایی است که توسط کارشناسان و برخی مقامات و مسوولان کشور مطرح شده و هرگز به نتیجه نرسیده‌اند. شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اسفندماه سال گذشته با اشاره به اعمال «تغییرات و تجدید نظر» در قانون سربازی اجباری گفته بود: «ما به دنبال آن هستیم که خدمت سربازی حرفه‌ای شود. اگر قرار باشد خدمت سربازی حرفه‌ای شود، افراد ۵ سال تعهد می‌دهند اما حقوق آنان مانند یک درجه‌دار خواهد بود. افرادی که مایل به خدمت حرفه‌ای نیستند، دوره کوتاه مدت و مختصر آموزش نظامی خواهند داشت تا آمادگی لازم را برای دفاع از کشور کسب کنند و درصورت نیاز وارد میدان عمل شوند». رشیدی، عضو هیأت رئیسه مجلس در نشست علنی روز دوشنبه، ۲۲ خردادماه طرح اصلاح ماده ۳۵ قانون خدمت نظام وظیفه عمومی را در مجلس اعلام وصول کرد. این اصلاحیه اما تنها مربوط به محدودیت‌های دانشجوهای خارج از کشور است که در بازگشت به ایران با مشکل نظام‌وظیفه مواجهند.
ارایه این طرح‌ها در بازه‌ای، با پویش‌های «نه به سربازی اجباری» و «از سربازی اجباری بگو» همزمان شد. این پویش‌ها، مجموعه‌ای از روایاتی بود که سربازان، مشمولان خدمت اجباری و یا مشمولان غایب ازدغدغه‌ها و مشکلاتی که پیش و پس از دوران خدمت با آن مواجه شدند. طرفداران خدمت اجباری اما، مخالفت با این قانون را مصداق مخالفت با حفظ امنیت ملی می‌دانند. حوادث سال‌ها و ماه‌های گذشته اما نشان می‌دهد که به کارگیری سربازان وظیفه در مواقع بحران، نتیجه‌ای جز شهادت یا مجروحیت شدید نداشته است. در جریان به سفارت باکو در تهران، تصاویری از لحظه ورود فرد مسلح به ساختمان سفارت منتشر شد که سرباز وظیفه نگهبان، بدون هیچ واکنشی، حتی از ورود متعرض به سفارت جلوگیری هم نمی‌کند. این ویدیو، نشانگر این بود که به خدمت گرفتن اجباری مردان کشور نه تنها مزیتی در حفظ امنیت ندارد بلکه در مواقعی، ناقض آن است.
سربازی اجباری؛ به ظاهر مفید
سخنان سردار رادان نیز تا حدودی موید این مساله است. فرمانده کل نیروی انتظامی کشور روز نهم تیرماه با اشاره به تعداد شهدای مرزبانی از ابتدای سال گفت: «بیشترین شهید سرباز مربوط به منطقه سیستان و بلوچستان است. از ۲۰ شهید پلیس در سه ماهه نخست سال تعداد ۱۵ نفر و ۵ نفر سرباز وظیفه‌اند». سردار رادان در ادامه گفته که این اختلاف در تعداد شهدا نشان می‌دهد که کادر پلیس برای سربازها پدری می‌کنند. این سخنان، نشانگر ایثار و جان‌فشانی نیروهای رسمی پلیس است اما از سویی، نشان می‌دهد که حضور سربازهای وظیفه که به اجبار در پادگان حاضر شده‌اند، سلامت و امنیت نیروهای حرفه‌ای و رسمی را نیز دچار مخاطره می‌کند.
مردان ایرانی امروز، بدون سپری خدمت اجباری دوساله، با مشکلات زیادی مواجهند. عدم صدور گذرنامه، ناتوانی از ادامه تحصیل، عدم صدور پروانه کسب، عدم استخدام در ادارات دولتی و عدم بهره‌مندی از خدمات اجتماعی مثل بیمه تنها بخشی از محدودیت‌هایی است که به مردان بدون کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت اجباری تحمیل می‌شود. از سویی، سازوکارهای مدیریتی و سیاست‌گذاری‌های آموزشی و سطح کیفی در پادگان‌های سربازی به گونه‌ای است که جان سربازان نیز هر لحظه در معرض خطر است.
باید دید چه تعداد جان از دست‌رفته و چه میزان از صدمات روحی و روانی بیشتری باید به جوانان کشور وارد شود تا مسوولان و مقامات مربوط، به فکر اصلاح و اعمال تغییرات جدی در قانون سربازی اجباری باشند...
- تازه‌ها
- پربازدیدها
روایت خبرگزاری قوه قضاییه از مرگ نیکا شاکرمی
مشروبات الکلی تقلبی کجا و چطور پر می‌شوند؟
دیدگاه؛ چرا حکمرانان شنبه را تعطیل نمی‌کنند؟
هزینه عملیات نظامی ایران علیه اسراییل چقدر شد؟
مهریه؛ ابزار سودجویی برخی زنان یا زورگویی برخی مردان؟!
یک بزم کوچک در اسپیناس پالاس...
ماجرای انفجار در اصفهان چیست؟| آمریکا: از گزارش‌هایی درباره‌ی حمله اسرائیل به داخل ایران مطلعیم| فعال شدن پدافند هوایی ایران در آسمان چند استان کشور
حمایت از کدام خانواده؟
چرا تروریست‌ها چابهار را هدف گرفتند؟ | ظرفیت بندر چابهار بیشتر از گوادر است | جنبش‌های تجزیه‌طلبانه بلوچی مخالف سرمایه‌گذاری چین در چابهار هستند
۹۵ درصد قصور پزشکی در بیمارستان بیستون؛ دلیل فلج مغزی بهار
بیانیه سیدمحمد خاتمی در ارتباط با حمله به ساختمان كنسولگرى ايران در سوریه
از حمله تروریستی به مقر نظامی در راسک و چابهار چه می‌دانیم؟| این گزارش تکمیل می‌شود
حالا چه باید کرد؟
برد و باخت ایران در جنگ اوکراین | جمهوری باکو دست‌ساز استالین است
بچه‌های ظریف کجا زندگی می‌کنند؟
خاتمی: آگاهانه و صادقانه رأی ندادم تا به هیچکس دروغ نگفته باشم
تجاوز سربازان اسراییلی به زنان در بیمارستان الشفا
مقام معظم رهبری سال جدید را سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نام‌گذاری کردند
به دار و دسته آیفون‌دارها خوش آمدید!
برد و باخت ایران در جنگ اوکراین | جمهوری باکو دست‌ساز استالین است
اعتراضات مردم قزوین به عملکرد فاطمه محمدبیگی، نماینده مجلس یازدهم
آیا آرای باطله در انتخابات مجلس تهران اول می‌شود؟
ظریف اسفند ۱۴۰۲؛ به زودی در فراز ببینید!
سهام‌داران اصلی دیجی‌کالا چه شرکت‌هایی هستند؟
همه چیز درباره خصوصی‌سازی پرسپولیس و استقلال | پرسپولیس به تامین اجتماعی واگذار می‌شود؟
یک بزم کوچک در اسپیناس پالاس...
چه کسانی در سخنرانی ظریف جنجال کردند؟
معجزه نمی‌شود اما می‌توان گام‌های کوچک تاثیرگذار برداشت
بررسی فرونشست محوطه باستانی مرودشت در گفتگو با حمیدرضا خادم
تنها راه نجات تخت‌جمشید
۵ پرده از زندگی سیاسی محمدباقر قالیباف
افولِ رضاخانِ حزب اللهی
اینفوگرافیک
یک بزم کوچک در اسپیناس پالاس...
هفت‌خوان خرید گوشی‌های اپل در ایران