زندگی در یک قدمی فاجعه

«شهرداری ضابط قضایی نیست. اخطار داده بودیم. وزارت کار و بهداشت باید ورود می‌کردند. آتش‌نشانی اخطار ایمنی داده»؛ این‌ها جملاتی است که این روزها می‌شنویم. بعد از آتش‌سوزی و انفجاری که 19 کشته به جا گذاشته. همه نهادهای مسوول می‌گویند که کلینیک «سینامهر شمیران» که در رسانه‌ها با نام سینااطهر شناخته شده اخطارهای ایمنی داشته. آن هم از سال ۹۴ تا کنون. این را رییس شورای شهر تهران گفته. اما سینامهر فقط یک زنگ خطر است. محسن هاشمی در جلسه ویژه شورا با شهردار تهران از وجود 34 هزار ساختمان ناامین در تهران خبر داده. از بین این تعداد تنها 220 ساختمان ایمن‌سازی انجام دادند و به اخطارهای امینی توجه کردند. این یعنی ساکنان پایتخت در میان 34 هزار فاجعه بالقوه زندگی می‌کنند. اخطارهای بی پاسخ به گفته هاشمی «بعد از پلاسکو پایش زیادی از ساختمان ها در تهران انجام شد و حدود ۳۴ هزار ملک ناایمن تشخیص داده شد که تاکنون تنها ۲۲۰ ملک ایمن شده و ۳۲۰۰ ملک در حال ایمن سازی هستند و در مورد نزدیک به ۳۰۰۰ ملک اقدام خاصی نکردند.» اما هاشمی در ادامه همین اطلاعات اضافه کرد که شهرداری ضابط قضایی ندارد و در این موارد وزارت کار و وزارت بهداشت ضابط قضایی دارند. پیروز حناچی هم بعد از جلسه شورای شهر گفت که ممکن به تعداد ساختمان‌های ناایمن حداکثر ۱۵۰۰ پلاک دیگر اضافه شود: «ما این ساختمان‌ها را شناسایی کردیم اما اگر از لحاظ حقوقی پشتیبانی نشویم نتایج خوبی حاصل نمی‌شود.» شهردار تهران درباره نقش آتش‌نشانان هم گفته «همکاران ما حضور خوبی داشتند اما ما اجازه پلمب نداریم و اخطاریه‌های صادر شده نیز به مراجع قضایی رونوشت شده است و در مورد اجرای رای ماده ۱۰۰ نیز باید پیگیری شود اما در حال حاضر ما ۷۲ هزار رای ماده ۱۰۰ داریم که بنا به دلایلی هنوز اجرایی نشده است.» حناچی نصب پلاکارد مقابل ساختمان‌های ناایمن را هم باعث «خالی کردن دل مردم» دانست.

خلاء‌ قانون آنچه در این میان از صحبت‌های مسوولان شهری مشخص است، خلاء قانونی در این زمینه است. موضوعی که شهردار منطقه یک هم به آن اشاره کرده است. همان منطقه‌ای که کلینیک در آن واقع بوده است. حمیدرضا موسوی گفته «حتی در سال 98 شهرداری نامه تندی به مالک نوشت و قطعاً اگر ما ضابط قضایی بودیم همان موقع کلینیک را تعطیل می‌کردیم.» به گفته او در این زمینه خلاء قانونی وجود دارد، تعداد زیادی از مراکز خطرناک در قلب محلات تهران وجود دارد ولی به دلیل تعارض قانون شهرداری نمی‌تواند اقدامات لازم را انجام دهد: «شهرداری‌های مناطق و سازمان آتش‌نشانی بر اساس بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها بدون استثنا با مواردی که ایمنی عمومی شهر را تهدید می‌کنند مکلف به رفع خطر‌اند که این به معنی پلمب نیست و اصولاً مأمورین شهرداری ضابط قضایی نیستند. که البته این مأموریت در املاک مجهول المالک، رها شده و گودهای پرخطر به‌صورت روزانه و مستمر در دست اقدام است و مقامات قضایی هم در راستای اجرای این ماده قانونی همکاری بسیار مؤثر، سریع و اثربخش را تاکنون داشته‌اند که جای تقدیر و تشکر دارد.» فهرست از تخلفات در جلسه علنی شورای شهر زهرا صدراعظم نوری رییس کمیسیون سلامت نیز تخلفات کلینیک سینامهر را برشمرد: «مسقف کردن حیاط جنوبی با پروفیل سبک و سقف غیر اساسی به منظور ایجاد سایبان، تبدیل ۴۰۵ متر مربع مسکونی به مرکزبهداشتی و درمانی در زیر زمین به مساحت ۷ متر مربع و آسانسور بهداشتی و درمانی به مساحت ۷ متر مربع و تبدیل ملک مسکونی به اداری در طبقات همکف ، اول ، دوم به مساحت ۶۱۵ متر و ۷۵ متر راه پله اداری به عنوان خلاف مازاد تراکم از جمله تخلفات ساختمانی این کلینیک است که به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال شده است.» مشخص نیست که چرا تا پیش از این فاجعه تخلفات اعلام مورد توجه مسوولان قرار نگرفته بود. نوری در ادامه فهرستی از تخلفات این ساختمان را اضافه کرد: «بهره‌برداری غیر اصولی از حیاط، دپو نامناسب سیلندرهای اکسیژن و نیتروژن، عدم وجود پله فرار اضطراری، تصرف پشت بام با ایجاد کاربری دفتر اداری و دپوی مواد قابل اشتعال، حذف نورگیر در طبقات و ایزوله کردن اتاقهای عمل در طبقه آخر، عدم حوزه بندی حریق در سقف کاذب در طبقات که در نتیجه هنگام حریق دود به طبقات نفوذ می‌کند، عدم طراحی نامناسب سیستم اعلام اطفای حریق مناسب و غیر فعال بودن آن هنگام وقوع حادثه ، قرار گرفتن جعبه حدود ۱۰ کولر گازی ، نصب غیر اصولی کولر آبی بر روی سقف انبار فلزی غیر مجاز، اجرای دیواره‌های جدا کننده و بازسازی فضای داخلی مجموعه با مصالح قابل اشتعال، سیم کشی غیر اصولی در مجموعه و قرار گرفتن تابلوی برق در راه پله از جمله موارد نا ایمنی موجود در این ساختمان بوده است.» تا روشن شدن همه ابعاد پرونده کلینیک سینامهر باید منتظر ماند. اما آنچه اکنون مشخص است زندگی کردن 9 میلیون پایتخت‌نشین میان 34 هزار ساختمان ناایمن است. ساختمان‌هایی که هر کدام با اخطارهای بی پاسخ ایمنی مواجه هستند. اتفاقی که باعث می‌شود بعد از فجایع احتمالی آینده نیز جملاتی تکراری از مسولان بشنویم.