تلاش براي احياي برجام به وقت وين

نخستين نشست وين سازنده بود. شايد اين تنها خبري كه همه مذاكره‌كنندگان با وجود تمام اختلاف‌نظرها بر سر آن توافق داشتند. حالا به گفته نمايندگان ايران و ديگر اعضاي برجام توافق هسته‌اي در مسير احيا قرار گرفته است. بر اساس مذاكرات دوساعته‌اي كه ديروز در «گراندهتل» وين بين هيات ايراني و كميسيون مشترك برجام انجام شد دو كارگروه «تحريم‌» و «هسته‌اي» تا روز جمعه شرايط و اقدامات لازم براي بازگشت به برجام را مشخص می‌كنند. مذاكره‌كنندگان تا آن روز مهمان گراندهتل هستند و بار ديگر نشست كميسيون مشترك برجام را تشكيل مي‌دهند تا درباره روند طي شده رايزني كنند. به گفته عباس عراقچي هر چند نشست ديروز «سازنده» بوده است اما «اگر ببینیم طرف‌های ما جدی نیستند کار را خاتمه می‌دهیم». معاون وزيرخارجه كه رييس هيات ايراني است تاكيد كرده كه ايران عجله‌اي براي مذاكره ندارد و فقط وقتي اين كار را انجام مي‌دهد كه در راستاي منافع كشور باشد. اما پيش از عراقچي ديگر حاضران در كمسيون مشترك برجام از موفقيت‌آميز بودن آن سخن گفتند تا مشخص شود پس از چهار سال مسير ديپلماسي هموار شده است.

آغاز اميدواري‌هاي دوباره در وين

ميخائيل اوليانوف نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي خبر داد كه كار كميته‌هاي تحريم‌ و هسته‌اي به سرعت پس از پايان نشست كميسيون مشترك آغاز شده. او اين سوال را كه بررسي شرايط بازگشت دو طرف چقدر زمان مي‌برد را اين‌طور پاسخ داد: «احیای برجام به سرعت اتفاق نخواهد افتاد. [این مهم] زمان خواهد برد. تا کی؟ کسی نمی‌داند. مهم‌ترین چیز پس از نشست امروز کمیسیون مشترک این است که کار عملی برای رسیدن به این هدف آغاز شده است.» انريكه مورا، نماينده اروپا در اين مذاكرات هم نخستين نشست را سازنده دانست. مورا همچنين از اتحاد در زمینه روند دیپلماتیک با دو گروه کارشناسی، هسته‌ای و رفع تحریم، نوشت و تاكيد كرد كه به عنوان هماهنگ‌کننده، ارتباط جداگانه با طرف‌ها از جمله آمریکا را شدت می‌بخشد. پس از نشست ديروز از نمايندگاه تروئيكاي اروپا اظهارنظري منتشر نشد و تكاپوهاي آن‌ها براي ميانجي‌گري پشت پرده ادامه پيدا كرد. سخنگوي وزارت خارجه چين اما در ادامه مواضع اين كشور در حمايت از ايران خواستار بازگشت «بدون شرط» واشنگتن به توافق هسته‌ای با ایران شد. ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به اولين نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، گفت: «چین از نشست کمیسیون مشترک که در آن مسئله رفع تحریم‌ها از سوی طرف آمریکایی و پایبندی از سوی طرف ایرانی مطرح خواهد شد، حمایت می‌کند. ما همچنین از کمیسیون مشترک برای تعامل با آمریکا به شیوه مناسب حمایت می‌کنیم و امیدواریم که طرفین بتوانند به اجماعی در خصوص بازگردان هرچه زودتر ایران و آمریکا به توافق برسند.» ليجيان همچنين تاكيد كرد كه ريشه بحران فعلي خروج آمريكا از توافق هسته‌اي است.

آمريكا به دنبال توافق طولاني‌مدت

در سوي ديگر گراندهتل مهمانان آمريكايي وين در «هتل امپريال» حضور داشتند. هرچند ايران بارها پيش از نشست وين تاكيد كرد كه هيچ مذاكره مستقيم و غيرمستقيمي با آمريكا وجود ندارد. اما فاصله سه دقيقه‌اي دو هتل نشان از رفت‌وآمد ميانجي‌ها در اين مسير داشت. عباس عراقچي البته گفت كه براي ايران تفاوتي ندارد كه اروپايي‌ها در چه مكاني با آمريكا مذاكره مي‌كنند اما سياست ايران درباره عدم حضور اين كشور در مذاكرات كميسيون مشترك قطعي است. رابرت مالي رييس هيات آمريكا در وين هم ديروز ساكت نبود. او در گفت‌وگو با «ان‌پي‌آر» تاكيد كرد كه آمريكا عجله‌اي براي توافق با ايران پيش از انتخابات رياست‌جمهوري ندارد: «ما با هر کسی که در قدرت باشد مذاکره خواهیم کرد. اگر بتوانین قبل از انتخابات به تفاهم برسیم، خوب است. اگر هم نتوانیم، با هر کسی که سر کار باشد، این مسیر را ادامه می‌دهیم.» نماينده آمريكا در امور ايران همچنين اذعان كرد كه پروژه «فشار حداكثري» آمريكا عليه ايران در دوران ترامپ شكست خورده است. مالي اضافه كرد: «ما اول از همه می‌توانیم به دنبال توافقی بلندتر باشیم. با این‌که همین توافق بسیار طول می‌کشد و بعضی از مفادش تا ابد باقی خواهند ماند، باز با این‌حال بهتر است که ببینیم می‌توانیم در ادامه به توافقی برسیم که این بازه‌های زمانی را افزایش دهد یا نه.» اما همزمان با اين اظهارنظر علي شمخاني دبير شوراي عالي امنيت ملي در توييتي امكان هرگونه توافق فرابرجامي با ايران را منتفي دانست. شمخاني نوشت: «فارغ از اینکه اروپا، اراده یا توان مجاب سازی آمریکا برای لغو یک باره همه تحریم‌ها و بازگشت واشنگتن به تعهدات خود را داشته باشد یا نه، امکان ورود ایران به مذاکرات فرابرجامی تحت هیچ شرایطی وجود نخواهد داشت.»

ايران و اروپا؛ در مسير توافق؟

نشست كميسيون مشترك برجام جمعه گذشته به شكل آنلاين و به درخواست سه كشورها فرانسه، آلمان و انگليس انجام شد. پس از تفاهم‌هاي اوليه مذاكرات به شكل حضور از ديروز در وين آغاز شد و تا جمعه ادامه دارد. اينكه كارگروه‌هاي تعيين چگونه بر سر شرايط بازگشت ايران و آمريكا به برجام توافق مي‌كنند سوالي است كه پاسخ آن هنوز مشخص نيست. آن هم در شرايطي كه هيچ جزيياتي از مذاكرات منتشر نشده است. البته رييس هيات ايران همچنان بر موضع ابتدايي يعني لغو يك‌باره تحريم‌هاي آمريكا تاكيد كرده است. به گفته عراقچي « کمیسیون مشترک برجام هم پذیرفته شده است که بازگشت گام به گام پذیرفته نیست. احتیاجی به این سیاست نداریم و کارهایی که ایران و آمریکا باید انجام دهند برای بازگشت به برجام، روشن است. البته ایران مجموعه اقداماتش را بعد از این‌که آمریکا اقداماتش را انجام داد و راستی‌آزمایی کردیم، انجام می‌دهد.»

به اين ترتيب بايد منتظر ماند تا سرنوشت برجام بار ديگر در وين رقم بخورد. جايي كه يك بار توافق هسته‌اي در آن امضا شد و حالا دوباره با توافقي دوباره ممكن است خون تازه‌اي به رگ‌هاي آن تزريق شود.

حاشیه‌های گراندهتل

نشست وين بدون حاشيه هم نبود. وقتي عباس عراقچي و كاظم غريب‌آبادي نماينده ايران در سازمان بين‌المللي انرژي اتمي از هتل بيرون آمدند زني آن‌ها را «وطن‌فروش» خطاب كرد. او در ادعايي بي‌اساس فرياد زد كه «براي چي درياي خزر را به روس‌ها داديد؟». غريب‌آبادي اما مثل عراقچي ساكت نماند و خطاب به زن معترض گفت: «برو گم شو!».

ویدیو این اتفاق را می‌توانید در همین صفحه ببینید.