شفاف‌سازی در خصوص تسهیلات و تعهدات کلان بانک پاسارگاد

در ابتدا با توجه به اهمیت موضوع، لازم می‌داند مفهوم صحیح «تسهیلات و تعهدات کلان» و «تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط» که برخی تحلیل‌گران، به اشتباه آن‌ها را مترادف یکدیگر در نظر می‌گیرند، ارائه گردد. در این ارتباط، طبق مفاد بخشنامه شماره 242553/92 مورخ 16/08/1392 بانک مرکزی ج.ا.ا. با موضوع «آئین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان»، منظور از تسهیلات و تعهدات کلان، مجموع خالص تسهیلات و تعهدات اعطایی/ایجادشده به/برای هر ذی‌نفع واحد است که میزان آن، حداقل معادل ١٠درصد سرمایه پایه مؤسسه اعتباری باشد. هم‌چنین حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات کلان در هر مؤسسه اعتباری، ٨ برابر سرمایه پایه آن مؤسسه اعتباری می‌باشد.

از سوی دیگر، مطابق با بخشنامه شماره 241742/94 مورخ 25/08/1394 بانک مرکزی ج.ا.ا. با موضوع «آئین‌نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط»، اشخاص مرتبط به اشخاصی حقیقی و حقوقی اطلاق می‌شود که به نحوی از انحاء نظیر داشتن روابط شخصی، مالکیتی، مدیریتی و نظارتی بتوانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر تصمیم‌گیری‌های موسسه اعتباری، اعمال کنترل نموده و یا نفوذ قابل ملاحظه‌ای داشته باشند؛ به گونه‌ای که موسسه اعتباری را تبدیل به منبع تأمین مالی ترجیحی خود نموده و به این ترتیب، منافع موسسه اعتباری، تحت‌الشعاع منافع اشخاص مذکور قرار گیرد. در این زمینه، مجموع خالص تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط نباید از 40 درصد سرمایه پایه موسسه اعتباری، تجاوز نماید.

به این ترتیب ملاحظه می‌گردد، ضمن تفاوت‌های آشکار میان تسهیلات و تعهدات کلان با تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، حد نصاب تسهیلات یادشده برای هر یک از بانک‌های کشور، متناسب با سرمایه پایه آن‌ها تعیین می‌شود. در واقع هر چه یک بانک، دارای سرمایه پایه بالاتری باشد، از توان و ظرفیت بیشتری برای اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات برخوردار است و این موضوع، به عنوان یک عامل انگیزشی برای بهبود سرمایه بانک‌ها و ارتقاء کیفیت عملکرد محسوب می‌گردد.

مضاف بر این، با توجه به مصوبه یک‌هزار و یکصد و هفتاد و چهارمین جلسه شورای پول و اعتبار مورخ 20/12/1392، با هدف رفع مشکلات و مسائل تأمین مالی طرح‌ها، تمام طرح‌های بخش دولتی و غیردولتی متقاضی استفاده از تسهیلات فاینانس خارجی و صندوق توسعه ملی از سقف‌های مقرر در آئین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان و تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، مستثنی می‌باشد. بنابراین طبق مصوبه مذکور با توجه به اینکه کلیه طرح‌های کلان میدکو یا از طریق صندوق توسعه تامین مالی ارز مورد نیاز شده یا از طریق فاینانس چین از طرح‌ها تامین گردیده، از ضوابط مرتبط با تسهیلات کلان و مرتبط مستثنی می‌باشد.

مع الوصف در این زمینه، مطابق با آخرین اطلاعات تأیید شده بانک مرکزی ج.ا.ا.، میزان تسهیلات و تعهدات کلان بانک پاسارگاد، مجموعاً معادل 1,015,381,672 میلیارد ریال می‌باشد که با توجه به مبلغ 193,810,772 میلیارد ریالی سرمایه پایه بانک، حدود تسهیلات و تعهدات بانک کمتر از حدود تعیین‌شده توسط بانک مرکزی ج.ا.ا. (8 برابر سرمایه پایه) می‌باشد و بانک پاسارگاد، حدود قانونی یادشده را رعایت نموده است. شایان ذکر است آمار و اطلاعات عملکرد بانک (از ‌جمله تسهیلات و تعهدات کلان) به‌صورت ماهیانه در اختیار بانک محترم مرکزی ج.ا.ا. قرار می‌گیرد و بانک یادشده به عنوان نهاد ناظر شبکه بانکی کشور، بر عملکرد بانک پاسارگاد نظارت دارد.

خاطرنشان می‌سازد بانک پاسارگاد به‌عنوان یک شرکت سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار کشور، امکان سرمایه‌گذاری مطمئن و سودآور آحاد جامعه و افزایش مشارکت اقتصادی هم‌وطنان را فراهم آورده است و دارای 92,601 سهامدار مستقیم و 579,684 سهامدار غیرمستقیم می‌باشد؛ هم‌چنین کلیه فعالیت‌های خود را در حوزه تأمین مالی اقتصاد، مبتنی بر رویکرد تولید‌محور، پرهیز از فعالیت‌های سوداگرانه و در خدمت توسعه ملی انجام می‌دهد. در این زمینه، ضمن بهره‌مندی از توان‌مندی‌های سرمایه انسانی متخصص داخلی و ایجاد اشتغال‌ پایدار برای جوانان این مرزوبوم، جذب نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور، توجه به تولید دانش‌بنیان و حمایت از تجاری‌سازی ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه و شرکت‌های دانش‌بنیان و رعایت اصول آمایش سرزمین در بارگذاری فعالیت‌های اقتصادی متناسب با استعدادها و ظرفیت‌های متنوع مناطق مختلف کشور، در مسیر تقویت بنیه تولید ملی و ایجاد ارزش اقتصادی مولد، تعمیق احساس عزت و توان‌مندی در جوانان ایرانی، تقویت غرور ملی و افزایش امید در جامعه، ارتقاء مشارکت‌پذیری و تعلق خاطر عمومی گام برداشته شده است که یکی از بهترین مصداق‌های این موضوع، شرکت مادرتخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) می‌باشد. به گواه بسیاری از صاحب‌نظران، شرکت یادشده به دست‌آوردها و توفیق‌هایی نائل آمده است که می‌توان آن را به‌عنوان یک نمونه موفق از الگوی مطلوب مشارکت بانک‌ها در تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی بزرگ‌مقیاس محسوب نمود که در قالب ظرفیت‌های قانون عملیات بانکداری بدون ربا و با استفاده از ابزارهای سرمایه‌گذاری مستقیم و مشارکت حقوقی، پیاده‌سازی شده است؛ لذا در ادامه، معرفی اجمالی شرکت میدکو و اهم دست‌آوردها و توفیق‌های این شرکت، ارائه می‌گردد:

1. معرفی شرکت مادرتخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو)، اهم دست‌آوردها و توفیق‌ها

بانک پاسارگاد طی سال‌های گذشته، با هدف ایجاد رونق اقتصادی و رفع تنگناهای ناشی از رکود فعالیت‌های تولیدی در مناطق محروم و مستعد کشور و جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی، هم‌راستا با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و سیاست‌های دولت محترم در اجرای سیاست‌های کلی مذکور، توسعه معادن و صنایع معدنی، تقویت بخش خصوصی با رویکرد مشارکت عمومی و آحاد جامعه، کاهش تصدی‌گری دولت، توسعه کارآفرینی صنعتی و معدنی و بالفعل ساختن ظرفیت‌های بالقوه کشور، برنامه همکاری در ساخت و راه‌اندازی واحدهای تولیدی فرآوری معادن، فولاد و مس را در دستور کار خود قرار داده است.

در راستای جامه عمل پوشاندن به این هدف، شرکت مادر تخصصی (هلدینگ) توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) با تکیه بر دانش و تخصص جمع برگزیده‌ای از متخصصان و مدیران این عرصه، از ابتدا به صورت سهامی عام و با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس شده است و در حال حاضر تعداد 31,468 سهامدار مستقیم و 1.5 میلیون نفر سهامدار غیر مستقیم دارد.

بانک پاسارگاد با حمایت از پروژه‌های این شرکت، زمینه‌ اجرا و بهره‌برداری از 40 پروژه بزرگ صنعتی نظیر 4 مجتمع تولید کنسانتره و 3 مجتمع گُندُله سنگ‌آهن در زرند و سیرجان، مجتمع احیا و فولادسازی بردسیر، مجتمع فولادسازی زرند، مجتمع احیا و فولادسازی بوتیا در کرمان، مجتمع تولید کاتد مس و لوله‌های مسی شهر بابک، کارخانه فراوری زغال‌سنگ طبس، 2 واحد تولید فروسیلیس و یک واحد تولید منیزیم در استان همدان و نیروگاه سیکل ترکیبی 500 ‌مگاواتی بوتیا در کرمان را ایجاد کرده است.

فعالیت‌های اجرایی شرکت میدکو در حوزه معادن و صنایع معدنی، شامل بیش از 5/7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌باشد که اکنون بر روی زمین و مشغول تولید هستند. این فعالیت‌ها نتایجی از جمله ایجاد ارزش افزوده و افزایش تولید ناخالص داخلی کشور، توسعه راه‌ها و زیربناهای منطقه‌ای (آب‌رسانی، تولید برق، احداث فضای سبز)، اشتغال مستقیم 24 هزار نفر در شرکت‌های تولیدی، خدماتی و پروژه‌های مربوطه و ایجاد 480 هزار شغل غیرمستقیم را در پی داشته است.

به این ترتیب، شرکت میدکو موفق به تولید فولاد با ظرفیت اسمی 2/4 میلیون تن، آهن اسفنجی3 میلیون تن، کنسانتره سنگ آهن 8 میلیون تن، گندله سنگ آهن 5/7 میلیون تن، کک 2/1 میلیون تن، کنسانتره زغال سنگ 1/1 میلیون تن، مس کاتد50 هزار تن، لوله مسی 12 هزار تن، فروسیلیس 24 هزار تن و منیزیم 6 هزار تن، گردیده است.

این شرکت در راستای بهره‌مندی از ظرفیت‌های داخل کشور اقدام‌هایی نظیر استفاده ‌از توانمندی‌های بیش از 400 شرکت و 1200 واحد تولیدی کوچک و متوسط داخلی در احداث و راه‌ا‌ندازی پروژه‌ها، استفاده حداکثری از دانش فنی و مهندسی بومی، به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان نخبه دانشگاه‌های معتبر داخلی و فراهم آوردن امکان بازگشت نخبگان ایرانی مقیم خارج از کشور را انجام داده ‌است. هم‌چنین شرکت میدکو و واحدهای تابعه آن تلاش دارند با استفاده از فناوری روز دنیا، ضمن رعایت اصول توسعه پایدار، به ظرفیت‌های بالاتر در تولید معدنی و صنایع معدنی کشور دست یابند. در این راستا، از جمله فناوری‌های جدید استفاده شده در فرایند تولید شرکت میدکو به شرح موارد زیر می‌باشد:

• تولید صنعتی کاتد مس با استفاده از روش بیولیچینگ کنسانتره: استفاده از روش بیولیچینگ کنسانتره برای اولین بار در دنیا به منظور کاهش هزینه سرمایه‌گذاری و بهای تمام شده و استفاده از فناوری ریخته‌گری UPCAST در تولید لوله مسی و با هدف افزایش کیفیت تولید و کاهش مصرف انرژی؛
• فولادسازی به روش کوره بلند: استفاده از فناوری تزریق پودر زغال‌سنگ (PCI) برای کاهش مصرف کک متالورژی، استفاده از گاز خروجی از کوره بلند برای تولید برق و بازیافت انرژی، استفاده از کوره پاتیلی (LF) و کوره کربن‌زدایی تحت خلأ (VD) به منظور افزایش کیفیت محصول، استفاده از سامانه شارژ بدون زنگ برای شارژ مواد به کوره بلند به منظور افزایش راندمان کوره بلند و استفاده از ریخته‌گری پیوسته CCM برای تولید شمش فولاد به منظور افزایش کیفیت و کارایی؛
• فولادسازی به روش قوس الکتریکی: استفاده از فناوری شارژ داغ به منظور کاهش مصرف انرژی، استفاده از کوره پاتیلی (LF) و کوره کربن‌زدایی تحت خلأ (VD) به‌منظور افزایش کیفیت محصول، استفاده از ریخته‌گری پیوسته CCM برای تولید شمش فولاد به منظور افزایش کیفیت و کارایی؛
• احیاء مستقیم: توسعه ظرفیت ماژول میدرکس از 800 هزار تن به 1 میلیون تن با انجام اصلاحات فرایندی، استفاده از روش HYL3 با کمترین مصرف انرژی و استفاده از توربواکسپندر برای کاهش فشار گاز ورودی به واحد احیا؛
• گندله‌سازی: بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی؛
• کنسانتره‌سازی: کاهش مصرف آب با آب‌گیری مجدد از باطله؛
• خنک سازی کک به روش خشک: به جای استفاده از آب، با استفاده از گاز ازت کک خنک شده و با بازیابی انرژی، انرژی برق تولید می‌شود. به این ترتیب سالانه در مصرف 1.4 میلیون مترمکعب آب صرفه‌جویی شده و در مقابل، 14 مگاوات برق تولید می‌شود؛
• ماشین‌آلات معدنی: استفاده از سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) برای رصد و کنترل ماشین‌آلات معدنی؛
• پروژه راهکار جامع یکپارچه اطلاعاتی میدکو: توسعه و استقرار راه‌کار جامع اطلاعاتی میدکو، نظارت تصویری و زیرساخت شبکه و در مسیر گذر به Industry 4؛
• ایجاد، راه‌اندازی و بهره‌برداری از کارخانه‌های تولید فروسیلیس و منیزیم: احداث و بهره‌برداری از 2 واحد تولید فروسیلیس با ظرفیت اسمی 12 هزار تن و تنها واحد تولید منیزیم در خاورمیانه با ظرفیت اسمی 6 هزار تن در استان همدان؛
• تولید لوله مسی: استفاده از فناوری ریخته‌گری UPCAST به منظور افزایش کیفیت محصول و کاهش مصرف انرژی.

شایان ذکر است؛ شرکت میدکو با مسئولیت‌پذیری نسبت به جامعه و محیط پیرامونی فعالیت خود، پیش‌گیری از آسیب به محیط زیست، حمایت از توسعه پایدار و کمک به ارتقاء سطح سلامت و نشاط در سطح جامعه را سرلوحه فعالیت خود قرار داده است و بر این اساس، سعی در توجه به اصول فوق در پروژه‌ها، مجتمع‌های تولیدی و شرکت‌های تابعه خود دارد. اهم فعالیت‌های هلدینگ میدکو در راستای مسئولیت‌پذیری اجتماعی به شرح موارد زیر می‌باشد:

• توسعه فضای سبز با کاشت 950 هزار اصله درخت؛

• بهره‌گیری از بالاترین و جدیدترین استانداردهای جهانی در مصرف انرژی و منابع؛
• به حداقل رساندن درصد آلاینده وارده به محیط‌زیست با استفاده از فناوری‌های روز؛
• بازیابی آب نظیر پروژه‌های دیواترینگ مجتمع‌های کنسانتره و گندله، جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهری، تصفیه خانه فاضلاب مجتمع‌های کک سازی و مس؛
• بازیابی مواد نظیر بازیابی مس از کیک خنثی‌سازی،  بازیابی آهن از باطله کنسانتره، فرآوری میکروسیلیکا در مجتمع فروسیلیس؛
• بازیابی انرژی نظیر خط انتقال کک گداخته از واحدهای کک سازی به واحد CDQ.

به علاوه، میدکو به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی در کنار توجه به کسب درآمد و رعایت حقوق سهامداران، به انجام اقدام‌های انسان‌دوستانه متعهد بوده و با این نگاه بر اساس چشم‌انداز خود، راهبردهای اصلی را تدوین نموده و در کلیه فرآیندهای کسب و کار خود آن‌ها را مورد توجه قرار داده است. در این زمینه، کمک به توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای (منطقه 5 کرمان)، انتخاب میدکو به‌عنوان معین اقتصاد مقاومتی منطقه زرند از سال 1395 و شهرستان کوهسرخ خراسان رضوی از سال 1399، تجهیز و به‌سازی 522 مدرسه و حمایت از دانش‌آموزان کم برخوردار در جوامع میزبان، همکاری در ایمن‌سازی، به‌سازی و رفع نقاط حادثه خیز راه‌ها و کمک به آزادی زندانیان جرایم غیر عمد، از نمونه‌های عملی اجرای راهبردها و سیاست‌های یادشده می‌باشد.

شایان ذکر است، بانک پاسارگاد و شرکت میدکو به‌عنوان شرکت‌های بورسی، صورت‌های مالی خود را مطابق با استانداردهای سازمان بورس و اوراق بهادار، در فواصل زمانی سه‌ماهه منتشر نموده و در اختیار آحاد جامعه قرار می‌دهند؛ هم‌چنین در راستای اجرای بند 6 مکرر ماده 7 دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، گزارش عملکرد ماهانه این دو شرکت نیز به‌صورت منظم در سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار (کدال)، منتشر می‌گردد. هم‌چنین، شفاف‌سازی در خصوص سایر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی بانک و گروه پاسارگاد در راستای رشد و توسعه ملی، ادامه خواهد یافت.