اگر ایران در ۹۰ روز و روزانه یک میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه نفت به چین صادر و درآمد ۳۵ میلیارد دلاری کسب کرده باشد، هر بشکه نفت ایران با قیمت ۲۵۰ دلار فروش رفتهاست. قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی حدود ۸۷ دلار است. به نظر میرسد درآمد ۳۵ میلیارد دلاری، درآمد ارزی یک ساله ایران از فروش روزانه ۱ میلیون ۵۰۰ هزار بشکه نفت به چین است. در این حالت هر بشکه نفت ایران با با قیمت ۶۱ دلار به فروش میرسد یعنی ۲۶ دلار کمتر از نرخ جهانی نفت. این بدان معناست که ایران با تخفیف حدود ۳۰ درصدی نفت خود را به چین تنها خریدار نفت ایران میفروشد.
به دلیل وجود تحریمها ایران برای دریافت پول فروش نفت با مشکلات عمدهای رو به رو است و در برخی از مواقع مجبور به همکاری با چین در قالب سرمایهگذاری در ایران میشود. البته هیچگاه به صورت شفاف تکلیف چنین پروژههایی در ایران تعیین نشد. اینکه چین تنها خریدار نفت ایران باشد نیز به اقتصاد آسیب میزند چرا که فرصتی برای کشور چین فراهم میکند تا به هر شکلی که خود انتخاب میکند پول فروش نفت ایران را پرداخت کند گاهی تهاتر با کالاهای بیکیفیت و گاه در قالب سرمایهگذاری در پروژههایی که این کشور انتخاب میکند.
در ۲۸ اسفندماه سال گذشته نیز خبر رسید که بزرگترین قرارداد توسعهای صنعت نفت ایران با عنوان قرارداد توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان و به ارزش ۱۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت «دشت آزادگان اروند» امضا شد. قرارداد توسعه ۶ میدان نفتی کشور به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار با هدف افزایش تولید حدود ۴۰۰ هزار بشکه با تکیه بر توان داخلی با حضور معاون اول ریاستجمهوری، وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران امضا شد. جواد اوجی در مراسم امضای این قراردادها اعلام کرد که توسعه این میادین در مجموع ۱۵ میلیارد دلار عایدی سالانه خواهد داشت. افزایش تولید نفت میتواند تبعات مثبتی در اقتصاد به جای گذارد اگر برای نفت ایران با قیمت مناسب خریدارانی وجود داشته باشد. نه اینکه نفت بیشتری در کشور تولید شود تا کشوری مانند چین با قیمتی کمتری آن را از ایران بخرد و مسئولین دولتی نیز با استناد به اعداد و ارقام فروش نفت به دستاوردسازی روی بیاورند. از سوی دیگر آثار همکاریهای اقتصادی و افزایش فروش نفت ابتدا باید خود را در سفره مردم نشان دهد تا مردم نتایج دستاوردهای اقتصادی دولت را به صورت ملموس احساس کنند و برای آگاهی از پیشرفتهای اقتصادی کشور مجبور نباشند خبرها را رصد کنند.
مسعود دانشمند اقتصاددان در این باره به روزنامه اینترنتی فراز گفت: «آمار فروش ۱ و نیم میلیون بشکه نفت در روز آمار درستی است و از انتهای سال میلادی شروع شده، ادامه یافته و الان رو به کاهش است. چون ما تحریم هستیم، پالایشگاههای کوچکی در چین هستند که نفت ایران را میخرند، آن را به فرآورده تبدیل میکنند و فرآورده تولید شده را با اجازه دولت چین میفروشند. به هر حال خریدار نفت ایران شرکتهای بزرگ دولتی چین نیستند به دلیل اینکه از تحریمهای ثانویه واهمه دارند. یعنی اگر شرکتهای بزرگ چینی از ایران نفت بخرند تحریم میشوند و نمیتوانند با نقاط دیگری از دنیا همکاری داشته باشند. اما پالایشگاههای کوچک به راحتی این کار را انجام میدهند و ما نفت را به این شرکتهای چینی میفروشیم. کشورهای دیگر شرایط این چنینی برای خرید نفت ایران را ندارند.»
او ادامه داد: «پول فروش نفت به حسابی بین دولت ایران و چین میرود و از آن محل پول خریدهای ما از چین پرداخت میشود. الان ما پول زیادی از چین طلبکار هستیم، اما نمیتوانیم در ازای آن جنس خریداری کنیم، چون اصلا نیازی به این حجم از واردات کالا نیست؛ لذا بقیه پول نفتی که ما میفروشیم در آن حساب میماند تا روزی برای آن تعیین تکلیف شود. به حراج گذاشتن اموال ایران دستاور نیست؛ دستاورد آن است که ما بتوانیم در بازار رقابتی نفت را با بهترین قیمت بفروشیم و پولمان را به بازار برویم تا جنسی که نیاز داریم را با کمترین قیمت و بالاترین کیفیت بخریم.»
برخی رکورد صادرات نفت ایران را با دوران برجام مقایسه میکنند. اما در سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ یعنی دوران اجرای برجام در کشور، ایران روزانه دو میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت به کشورهای دیگر صادر میکرد و با قیمت جهانی نیز نفت را میفروخت. در آن سال کشورهای ژاپن، کره جنوبی و هند از خریداران اصلی نفت ایران بودند. مردم نیز در آن سالها تبعات افزایش صادرات نفت را در زندگی و سفره خود میدیدند، اما امروز افزایش صادرات نفت خود را در سفرههای مردم نشان ندادهاست. صرف ارائه آمار آن هم به صورت غیر شفاف و کلی دستاورد نیست بلکه تبعات تصمیمات و برنامهریزیهای اقتصادی دولت حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار بگیرد. مهمتر از میزان فروش نفت، درآمدهای حاصل از این اقدام و چگونگی وصول آنها است لذا نیاز است این موضوع برای مردم تشریح شود.
پرسش افکار عمومی به بهانه چالش با کریمی قدوسی
بررسی تامین حقابه هیرمند در گفتگوی فراز با مسعود امیرزاده
اینفوگرافیک
هفتخوان خرید گوشیهای اپل در ایران