تحلیل یک کارشناس نظامی آمریکایی از پاسخ موشکی-پهپادی ایران به اسرائیل

کارشناس و تحلیل‌گر مسائل نظامی: من تحلیل فنی پیش رو را با تحلیلی سیاسی از ماجرا شروع می‌کنم. با حمله ایران به اسرائیل، موازنه قدرت در خاورمیانه دگرگون شد. برتری نظامی اسرائیل برای دهه‌های متمادی، سنگ‌بنای روابط سیاسی منطقه را شکل داده‌ بود، هرچند پس از شکل‌گیری مقاومت همه‌جانبه در غزه و حمله اخیر ایران، دیگر نمی‌توان اثری از این برتری یافت.

در وضعیت کنونی، اسرائیل همچنان می‌تواند دست به جنایتگری بزند اما مشخص است که مخالفان او در منطقه دیگر ترسی از درنده‌خویی اش ندارند. حال بیایید وقایع اخیر را واکاوی کنیم. مقامات اسرائیلی مدعی شده‌اند که توانستند ۹۹ درصد از موشک‌های ایران را سرنگون کنند، به‌گونه‌ای که بیش از یک صد موشک بالستیک، نزدیک به دویست پهپاد و بیش از سی موشک کروز را که تنها آسیبی ناچیز به پایگاه نواتیم در صحرای نقب وارد کرده بود، ساقط کرده‌اند. آمریکا و اردن نیز به عنوان متحدان اسرائیل، همین ادعاها را تکرار کردند. فیلمی که در فضای مجازی پخش شده، این تصور را ایجاد می‌کند که هیچ یک از موشک‌های بالستیکی که در سراسر آسمان اسرائیل دیده می‌شوند، نمی‌توانند به هدف اصابت کنند.

کویر مکان عجیبی است. طبیعی است که مردم در چنین جغرافیای گرم و خشکی، میزان نزدیکی اجسام دور از خود را دست کم می‌گیرند. اسرائیل کشور کوچکی است و صاف بودن آسمان منطقه در حین حمله نیز،‌ منجر شد شاهدان این صحنه در سراسر کشور (و در واقع خارج از آن) بتوانند به‌راحتی از موشک‌های شناور به سمت صحرای نقب فیلم بگیرند و آن‌ها را تحت عنوان حملات مستقل به اسرائیل منتشر کنند. کلاهک‌ موشک‌های بالستیکی که در اثر ورود مجدد به جو به‌شدت در حال سوختن بودند، همچون شهاب‌سنگ‌های بزرگ در بیشتر نقاط منطقه قابل‌مشاهده بودند. به نظر می‌رسد آن‌چه در بیشتر فیلم‌ها دیده می‌شود همان کلاهک‌ موشک‌های شلیک‌شده توسط ایران باشد. این ادعا ممکن است باورپذیر نباشد، ولی فیلم‌های موجود می‌تواند آن را اثبات کند. عکس‌های زیر از پنج فیلم مجزا برداشته شده که نمای خوبی از مسیر موشک‌ها نشان می‌دهد. این فیلم ها از شهرهای بیر شوا، شومرون، اورشلیم، منطقه‌ای در نقب و امان در اردن گرفته شده است. تمام این فیلم‌ها لحظه‌ای را به تصویر می‌کشند که هنگام ورود یکی از آخرین کلاهک‌ها به جو، قطعه‌ای سوزان از آن جدا می‌شود و یک جفت گلوله آتشین در هوا دیده می‌شود. می‌توان به‌راحتی دید که زاویه حرکت کلاهک چگونه در هریک از فیلم‌ها تغییر می‌کند، در حالی که فرد حاضر در منطقه امان از زاویه‌‌ پشتی از کلاهک فیلم می‌گیرد.

پس از پایان شرایط جنگی، سه منطقه شامل پایگاه‌های هوایی نواتیم و رامون در صحرای نقب و محوطه‌ای در بلندی‌های جولان، به عنوان اهدافی که مورد اصابت موشک‌های ایران قرار گرفته‌اند، معرفی شدند. نکته قابل‌توجه این است که همه به شکلی اشتباه اعلام کرده‌اند کلاهک‌ها به سمت نواتیم در حرکت بوده‌اند. حال آن که آن‌ها در واقع به سمت رامون که نسبت به نواتیم در قسمت جنوبی اسرائیل قرار دارد، شلیک شده‌بودند. مقایسه فیلم‌های ضبط‌شده در بیر شوا با فیلم‌های ارسالی از منطقه اورشلیم می‌تواند این موضوع را تأیید کند.

اگر موشک‌ها به سمت نواتیم شلیک شده‌بودند، ناظران در بیر شوا باید مستقیماً به آن نگاه می‌کردند و آن را از زاویه‌ای مشابه شاهدان حاضر در مناطق شمالی‌تر می‌دیدند. من یک تصویر گرافیکی آماده کرده‌ام که این را نشان می‌دهد. با مقایسه‌ی موقعیت شاهدان می‌توان فهمید که اگر موشک‌های شلیک‌شده به سمت نواتیم در حرکت بودند، زاویه دید شاهدان حاضر در بیر شوا، اورشلیم و امان نسبت به زاویه فیلم‌های موجود متفاوت بود.

فیلم‌های زیادی هست که نشان می‌دهد با وجود شلیک شدید سامانه‌های ضدموشکی، چندین موشک به رامون اصابت می‌کنند. خود این امر که ما هیچ عکس ماهواره‌ای یا اطلاعیه‌‌ی محکمی در مورد میزان خسارات در آن منطقه دریافت نکرده‌ایم، می‌تواند گویای اصابت کلاهک‌ها به رامون باشد. حتی اگر پایگاه نواتیم مورد اصابت موشک‌های بالستیک قرار گرفته‌ باشد، این حمله به وسیله یکی از دو کلاهکی بوده است که در گروهی مجزا و کوچک‌تر نسبت به تصویر بالا، به جنوب اورشلیم شلیک شده بودند؛ احتمالا همان کلاهک‌هایی که تصاویرشان بر فراز کِنسِت (پارلمان اسرائیل) منتشر شده است.

اسرائیلی‌ها تنها چند فیلم از نواتیم منتشر کرده‌اند. با توجه به تعداد محدود حفره‌های ایجادشده در پایگاه، احتمالاً در حمله به این منطقه از نوعی کلاهک خوشه‌ای استفاده شده است. مقامات آمریکایی مدعی شده‌اند که یک سی-۱۳۰ (نوعی هواپیمای ترابری نظامی) روی زمین دچار خسارت شده و سکوی آن به دلیل انفجار آسیب دیده است. با این وجود، در عکس‌های ماهواره‌ای منتشرشده که کیفیت پایینی هم دارند، چیزی قابل‌مشاهده نیست.

حالا بیایید به بخش دیگری از وقایع شب حمله که شاهد آن بودیم، بپردازیم. با رگبار شدید موشک‌های گراد از سمت حزب‌الله لبنان، گنبد آهنین در شمال اسرائیل شروع به آتش‌افروزی کرد. از طرفی، بدون این که گزارشی از حمله غزه به اسرائیل منتشر شده باشد، گنبد آهنین به دلایلی نامعلوم در عسقلان نیز شروع به شلیک کرد.

یک ناو جنگی اسرائیل در بندر ایلات با یک پهپاد که احتمالاً از یمن شلیک شده بود، درگیر شد و آن را ساقط کرد. همچنین ویدئویی از منهدم شدن یک هدف در خارج از اسرائیل توسط سامانه رهگیری پیکان۳ (سیستم ضدموشک بالستیک) منتشر شد. آوار باقی‌مانده از انفجارها باعث زخمی شدن یک غیرنظامی در اسرائیل و کشته شدن سه نفر در اردن می‌شود. همچنین گزارش‌های مهمی مبنی بر هدف قرار گرفتن بلندی‌های جولان وجود دارد، اگرچه به نظر هیچ فیلمی از لحظه اصابت موشک به آنجا یا ورود تعداد قابل توجهی کلاهک بالستیک به آن منطقه منتشر نشده است. ایرانی‌ها اعلام کردند که یک سایت تجسس را در این منطقه هدف قرار داده‌اند و نیروی هوایی اسرائیل نیز متعاقباً ویدیویی را منتشر کرد که نشان می‌داد آن‌ها هشت پهپاد ایرانی (ترکیبی از انواع شاهد و ابابیل) را هدف می‌گیرند. البته در این فیلم مشخص نیست همه آن‌ها واقعاً سرنگون شده‌اند یا نه. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز به نوبه خود سه ویدئو منتشر کرد که وضعیت حمله را از جانب آن‌ها نشان می‌داد؛ فیلم‌هایی از پرتاب ۲۲ موشک بالستیک، پرواز ۱۱ پهپاد و پرتاب ۲۲ موشک کروز. شاهدان این حمله در عراق، فیلم‌هایی از حرکت تعدادی موشک بالستیک و یک پهپاد و موشک کروز منتشر کردند، اما هیچ مدرکی که از نزدیک پرتاب گسترده موشک‌های بالستیک یا هجوم پهپادها را نشان دهد،‌ موجود نیست. اطلاعات تکمیلی دیگری نیز وجود دارد؛ تا پیش از ظاهر شدن موشک‌های ایرانی در آسمان اسرائیل، هیچ گزارش یا فیلمی از فعالیت گسترده پدافند هوایی اسرائیل و دفاع موشکی آن‌ها نمی‌توان یافت. امری که نشان می‌دهد تا پیش از ورود مجدد کلاهک‌ها به جو، هیچ تلاشی برای رهگیری آن‌ها در میانه مسیر نشده است.

در واقع می‌توان گفت بخش عمده‌‌ای از نبرد (اگر نگوییم تمام آن) در مرحله نهایی حمله، یعنی در آسمان اسرائیل، شکل گرفته است. مهم‌ترین نکته این است که بیشتر تسلیهات شلیک‌شده توسط ایران، وارد آسمان اسرائیل شده و به سمت اهداف خود در خاک اسرائیل هجوم بردند. اسرائیل دفاعی همه‌جانبه انجام داد اما نتوانست نتیجه‌ای به دست بیاورد؛ به نظر می رسد تنها تعداد محدودی از کلاهک‌های بالستیک که فیلم آن‌ها نیز منتشرشده، ساقط شده‌اند.

نتایج بحث با توجه به شواهد موجود، کاملا روشن است: ایران تنها چند ده موشک و پهپاد شلیک کرده است، نه صدها، که بخش عمده‌ای از آن‌ها نیز، به پدافند هوایی اسرائیل نفوذ کردند. بخش عمده‌ای از موشک‌های بالستیک شلیک‌شده، پایگاه هوایی رامون را مورد هدف قرار داده و پایگاه هوایی نواتیم هدفی ثانویه بوده است. همچنین بلندی‌های جولان احتمالا با موشک‌های کروز مورد اصابت قرار گرفته است. از طرفی دیگر، مشخص نیست که اساسا تعداد زیادی پهپاد به سمت اسرائیل شلیک شده است یا خیر. واقعیت دیگر این است که پدافند هوایی اسرائیل (در واقع سیستم ضدموشک بالستیک پیکان۳) احتمالا در برابر موشک‌های مدرن ایران ناکارآمد است و نمی‌توان ادعاهای اسرائیل در مورد اندازه حمله و موفقیت دفاعی آن‌ها را جدی گرفت.

البته ادعاهای ایران در رابطه با نقاط مورد‌اصابت و اهداف عملیاتی نیز باید به همین نحو مورد بررسی قرار گیرد. با در نظر گرفتن تمام این نکات و همچنین توجه به این امر که ایرانی‌ها احتمالا تمایلی به ادامه درگیری به شکل مستقیم ندارند،‌ راه آشکار پیش روی نتانیاهو اعلام پیروزی و عبور از این واقعه است. او می‌تواند با کنترل دستگاه رسانه‌ای غرب، نتایج این حمله را به پیروزی بدل کند و خود را فاتح نبرد جلوه دهد، اما نباید به دنبال رویارویی بیشتر باشد، زیرا به اعتقاد من ایرانی‌ها اکنون کاملاً قاطعانه ثابت کرده‌اند که می‌توانند دفاع موشکی اسرائیل را در هم بشکنند.