اینفلوئنسرها واقعا مالیات می‌دهند؟

درست در گیرودار بررسی طرح صیانت از فضای مجازی که مدتی است در مجلس مطرح شده و حواشی خاص خودش را داشته و دارد؛ ناگهان خبر می‌رسد که کاربران فعالی که «اینفلوئنسر» نامیده می‌شوند و بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده-فالوئر- دارند، باید مالیات بدهند. البته که تعداد این افراد در کشور ما چندان زیاد نیست و بیشتر شامل سلبریتی‌ها-که برخی چون هنرمند هستند اساسا معافیت مالیاتی دارند!- و کسب وکارهای خاص هستند؛ اما فضای مجازی-همان فضایی که عضو کمیسیون مجلس آن‌را «غیرواقعی»!نامیده- عملا برای برخی مجال اشتغال و نان‌آوری را تامین کرده است.

اینفلوئنسر و فضای غیرواقعی!

واژه influencer در لغت به معنی «تاثیرگذار» است. اما در دنیای شبکه‌های اجتماعی به کسانی گفته می‌شود که در یک یا چند شبکه اجتماعی شناخته شده باشند. اینفلوئنسرها در حقیقت سلبریتی‌های شبکه‌های اجتماعی هستند. در حالی‌که شاید خارج از آن شبکه اجتماعی زندگی کاملا عادی داشته باشند و آن‌چنان شناخته شده نباشند. در حال حاضر هر شبکه اجتماعی اینفولوئنسرهای خاصی درون اکوسیستم خود دارد. اغلب این افراد- از سلبریتی گرفته تا گمنامان و با نام‌های جعلی، به دلیل داشتن دنبال‎کننده‎های فراوان مشغول کسب وکار- از تبلیغات تا خرید و فروش- هستند. ضمن این‌که طبعا فضای مجازی مانند فضای مجازی بازار سیاه خود را هم دارد و برخی از این اینفلوئنسرها، با نام و نشان جعلی و توسط دایرکت-پیام خصوصی- و در لفافه، محصولات غیرمجاز هم می‌فروشند. طبعا با آغاز پاندمی کرونا و قرنطینه، تعداد بیشتری از مردم به خرید در فضای مجازی روی آورده و حتی برخی مایحتاج روزانه خود را از طریق فروشنده‌های مجازی تامین می کنند. بنابراین بسیار طبیعی است که کسب و کار اینترنتی، در هر کدام از شبکه‌های اجتماعی، رونق فراوانی یافته و مشاغل بیشتری روی به فضای مجازی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی آورده‌اند.

اینفلوئسری و مالیات بر درآمد

 بر اساس طرح مصوب مجلس، اگر تاکید بر اینفلوئنسرهای تبلیغ محور باشد، تقریبا تمام کاربران دارای 500 هزار دنبال کننده، مشمول این طرح شده و باید مالیات بپردازند. شکی نیست که  درآمد برخی از این اینفلوئنسرها، که هم شامل سلبریتی‌ها می‌شود و هم گمنامان صرفا فروشنده، گردش میلیونی و گاه میلیاردی دارد. اینان بدون داشتن مکان خاصی برای عرضه کالا، بدون استفاده از بیلبوردهای خیابانی و تبلیغات تلویزیونی که طبعا بسیارگران هستند، به‌راحتی کالای خود را در شبکه‌های مختلف اجتماعی عرضه کرده و می‌فروشند. به همین دلیل درآمد این افراد معمولا خالص است؛ بدون اجاره‌بها برای مکانی خاص، بدون استفاده از آب و برق صنعتی و ... پس انتظار طبیعی این است که اینفلوئنسرها نیز مانند هر شهروند دیگری، مالیات بر درآمد خویش را بپردازند.

آیا می‌توان به‌راحتی از اینفلوئنسرها مالیات گرفت؟

نمایندگان مجلس ضرب‌الاجل دو ماهه برای سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات از اینفلوئنسرها تعیین کرده‌اند، در این فرصت دوماهه قرار است برای کابرانی که بیش از 500 K دنبال کننده دارند، پرونده مالیاتی تشکیل شود. البته در این ضرب الاجل بیشتر به اینفلوئنسرهای تبلیغاتچی، اشاره شده است. اما با توجه به این که اغلب این تبلیغاتچی‌های فجازی، سلبریتی هستند و سلبریتی ها-بخوانید هنرمند!- از پرداخت مالیات معاف‌اند، چگونه می‌توان چنین قانونی را بر آنان اعمال کرده و از آنان مالیات گرفت؟ مگر این‌که کار هنر را از تبلیغات و کسب درآمد از آن، جدا کرد. اما آیا  سازمان امور مالیاتی کشور که در گرفتن مالیات از پزشکان ناموفق ماند و بالاخره این طرح، مسکوت مانده و فراموش شد، موفق خواهد شد؟ 

مشمولان مالیات؛ همیشه راهی برای فرار هست!

بله، به‌جز کارمندان دولت و کارگران، برای دیگر مشاغل، همیشه راهی برای فرار از پراخت مالیات وجود دارد، عده‌ای مانند برخی پزشکان که زورشان چربید، هرگز تابع این قانون نشدند و هم‌چنان به دریافت نقدی ویزیت و حق‌العمل ادامه می‌دهند. در برخی بخش‌های خصوصی هم گزارش‌های مالیاتی سالانه، به دستور کارفرما و توسط حسابدارن، مخدوش می‌شود، به این ترتیب بسیاری از کارفرمایان در مشاغل آزاد، تا آن‌جایی که می‌توانند از میزان مالیاتی که باید بپردازند، کم می‌کنند و گاهی از پرداخت آن هم طفره می‌روند. در چنین شرایطی قرار است برای اینفلوئنسرها، پرونده مالیاتی تشکیل شود. اما تشکیل پرونده برای این افراد کار چندان آسانی نخواهد بود. از همان ابتدای اعلام این خبر، اینفلوئنسرهای فجازی، ترفندهای جدید رو کرده‌اند؛  برخی از آنان تعداد فالوئرهای خود را به 490 هزار رسانده، پیج‌شان را پرایوت (خصوصی) می‌کنند و درخواست فالوی کسی را تایید نمی‌کنند تا تعداد فالوئرها بالاتر نرود، اما دربیوی صفحه اعلام میکنند 490 هزارنفر بعدی، پیج دوم را فالو کنند! کسب وکارها هم برای تبلیغات به سراغ اینفلوئنسرهای کمتر از 500 هزار فالوئر خواهند رفت. این البته ساده‌ترین روشی است که مکن است اینفلوئنسرها در پیش بگیرند. در کشور ما همواره برای فرار از مالیاتی که اغلب مبتنی بر خودظهاری است، هزار راه نرفته وجود دارد، تا زمانی‌که سازمان امور مالیاتی خلاءهای موجود در قوانین خود را برطرف نکرده و مانند کشورهای توسعه یافته، قبض مالیات را مستقیما تحویل افراد حقیقی و حقوقی ندهد و برای آن‌ها ضرب‌الاجل تعیین نکند، این راه‌های فرار وجود دارد.

مشکل اصلی؛ مکانیزم خوداظهاری

مکانیزمی که مجلس برای دریافت مالیات از اینفلوئنسرها  در نظر گرفته، طبق معمول همان مکانیزم خود اظهاری است؛ اینفلوئنسر باید درآمد خود را اعلام کند و سازمان امور مالیاتی با کسب رضایت از مودی این عدد ادعا شده را به اطلاع همه برساند. دلیل برقراری چنین مکانیزمی چنین عنوان شده:«از آن‎جایی که دارایی اینفلوئنسرها وجهه آن‌هاست، بنابراین دوست ندارند با خوداظهاری دروغین و فرار مالیاتی چهره خود را خراب کنند. به دلیل این‌که این خوداظهاری باید در سایت برای همه قرارداده شود. مردمی که در فضای مجازی پیگیر و دنبال‌کننده این افراد هستند قضاوت‌کننده خواهند بود؛ بنابراین الزام اجرای صحیح این طرح، خود مردم هستند و به‌نوعی خود کنترلی و نظارت جمعی اجرا می‌شود. در صورت بروز تخلف نیز این خود اینفلوئنسرها هستند که در معرض از دست دادن محبوبیت و کاربران دنبال کننده خود که مهمترین سرمایه آن‌ها است، قرار می‌گیرند.» برگردیم به انواع فرار مالیاتی، حتی در صورت خوداظهاری، کدام مریضی، از مراجعه به پزشکی که ویزیتش را نقدی دریافت می کند، خودداری کرده؟ کدام مشتریان  با شرکت‌هایی که فرار مالیاتی دارند معامله نمی‌کنند؟