فراز گزارش می‌دهد: رابطه بین مالیات و دستمزد بازیگران سینما

این روزها کرونا جان سینماهای ایران را گرفته و اکثریت مردم نیز تلویزیون ملی را کنار گذشته‌اند و شبکه نمایش خانگی بی رقیب می تازند . پیش از سال ٩٧، ورود به این شبکه ریسک محسوب می شد. بسیاری از تولیدات این مجموعه به دلایلی از جمله عدم انسجام کافی در فیلمنامه و روند تولید و همچنین نبود اعتماد به مناسبات مالی ، نیمه کاره باقی می ماندند. البته تولیداتی هم به‌صورت جسته‌وگریخته از این مدیوم برای مخاطبان منتشر می شد اما اصلی‌ترین عملکرد آن، انتشار و توزیع فیلم‌هایی بود که ماه‌ها از پرده پایین آمده بودند. سال ٩٧ یک نقطه عطف در تاریخ شبکه نمایش خانگی است چرا که این شبکه رفته رفته جایگاه خود را میان مردم باز کرد و کارگردان‌هایی که تا پیش از این سال، به دلایلی از سریال‌سازی برای سیما ممانعت می‌کردند، ترجیح دادند شانس خود را در شبکه نمایش خانگی محک بزنند. بازیگران هم به‌واسطه گسترش تعداد مخاطبان این رسانه‌ها و البته دستمزدهای مطلوب‌تری که به‌نسبت آثار سینمایی نصیب‌شان می‌شد، به حضور در این رسانه، چراغ سبز نشان دادند، به‌گونه‌ای که از جایی به بعد، این رویه به یک چشم ‌و هم ‌چشمی تبدیل شد و دیگر کمتر بازیگری را سراغ داشتیم که به پیشنهاد بازی در سریال نمایش خانگی «نه» بگوید. حالا و در دومین سال کرونایی که تقریبا تمام حوزه‌ها از نفس افتاده اند، تنها حوزه ای که با وجود تمام ضعف هایش جان دوباره گرفته و این ویروس برایش آب و نان داشته ، شبکه نمایش خانگی است. پلتفرم های مرتبط با این شبکه جای خود را در خانه های مردم باز کرده اند، حال در کنار اینترنت ، هزینه ای هم برای خرید اشتراک این شبکه ها کنار گذاشته می شود، هزینه هایی که از همان ماه های ابتدایی سال گذشته تا به امروز، سود زیادی را نصیب این سامانه ها کرده هست. سودی که این سامانه ها را که پیشتر صرفا درگاهی برای ارائه محصولات فرهنگی بودند، به سرمایه گذار و تولید کننده فیلم و سریال بدل کرده است.

از گردش مالی تا معادلات نا متعادل !

هرچند وزارت ارشاد توانست بسیاری از ارگان ها و نهادهای فرهنگی و هنری را ملزم به شفاف سازی عملکرد مالیشان کند اما معادلات مالی شبکه نمایش خانگی کماکان شبیه به یک علامت سوال باقی مانده است. در سال ٩۵ در حالی بسیاری از رسانه ها، گردش مالی شبکه نمایش خانگی را، حدود ٨۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده بودند که در همان سال، گردش مالی سینمای ایران، ۵۰ میلیارد تومان و گردش مالی دانلود در سایت های غیرمجاز، ۵۰۰ میلیارد تومان، گمانه زنی شده بود. این در حالی است که در تیرماه سال گذشته، مصطفی سماوات، سرپرست شبکه نمایش خانگی، اعلام کرد که گردش مالی این شبکه، سالانه حدود ٢۰۰ میلیارد تومان است. اینکه با نوسانات شرایط اقتصادی ایران این رقم چطور برخلاف افزایش قیمت همه اقلام حتی یک مداد، ۶۰۰ میلیارد تومان کم تر اعلام شده خود کافی است تا شبکه نمایش خانگی را که اتفاقا به حلال و حرام بسیار معتقد است در سایه عملکرد نامعلوم و شبه‌‎ناک مالی قرار دهد. برای مثال سریال «عاشقانه» به کارگردانی منوچهر هادی یکی از سریال هایی بود که متوسط هزینه هایی که برای دستمزد و ساخت آن پرداخت شده بود، به بیرون درز پیدا کرد. طبق این آمار افشا شده، هزینه دستمزد بازیگران این سریال ۱۶ قسمتی، با فاکتور گرفتن سایر هزینه های تولید، در سال ٩۶ نزدیک به ٧ میلیارد تومان بود. در همان سال ، این مبلغ می توانست هزینه تمام شده ساخت 2 فیلم فاخر شود که به پرهزینه بودن شهره هستند. پاسخ به اینکه هزینه ساخت این سریال و سود آن چطور بازگشته است سوالی است که پاسخ آن آنقدر معقول هست که تهیه کنندگان را به خود جذب کند.

کوچ به دنیای سرمایه ها

در شبکه نمایش خانگی، تولید کننده علاوه بر آورده های حاصل از تولید ، می تواند هزینه تبلیغات هم به جیب بزند و دیگر با دخالت ها و ممیزی های سازمان هم رو به رو نباشد. احتمالا تنها چالشی که هنوز در شبکه نمایش خانگی وجود دارد، موضوع دستمزدهاست که البته موارد بالا تا حدودی آن را سرشکن می کند اما مسئله اینجاست که کلا قیمت بازیگر را حتی برای پروژه های سینمایی بالا می برد. تا پیش از دهه ٩۰، حدود ۴۰ درصد کل بودجه یک فیلم، صرف دستمزد بازیگران می‌شد. در دهه ٩۰، این میزان به ۵۰ درصد افزایش یافت و طی سالیان اخیر، (به نقل از روزنامه فرهیختگان)، این میزان به ٧۰ درصد کل هزینه یک فیلم نیز رسیده است. معمولا عرف است که بازیگران برای آثار سینمایی، دستمزد خود را به‌صورت پروژه‌ای دریافت می‌کنند. بخشی را در زمان عقد قرارداد، بخشی را در اثنای فیلمبرداری و تتمه را پس از اتمام کار. در سریال، دستمزدهای عوامل به‌صورت هر ماه است و درصورت خوش‌حسابی، در پایان هر ماه با عوامل تسویه می‌شود. گفته می شود از سال ٩٩ به بعد دستمزدها بین ٢۰ تا ٣۰ درصد بالاتر رفته است .

به این ترتیب که بازیگران تاب و درجه اول که تعدادشان به عدد انگشتان دست هم نمی‌رسد، هر ماه ٣۵۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان می‌گیرند. بازیگران درجه دوم که البته سلبریتی‌های شناخته‌شده هستند ، هر ماه ٢۰۰ تا ٣۰۰ میلیون تومان دستمزد می‌گیرند. بازیگران چهره‌ای که در رده اول و دوم قرار ندارند، هر ماه ۱۰۰ تا ۱٨۰ میلیون تومان و دیگر بازیگران نیز بسته به میزان نقش و محبوبیتی که میان مردم دارند، هر ماه زیر ۱۰۰ میلیون تومان دستمزد می‌گیرند.

مالیات، بهانه ای تازه برای بالا رفتن دستمزد هنرمندا ن

در ماجرای دستمزد ها، نکته ای که به آن کمتر توجه می شود مالیات است. در حالی که طبق بند ل ماده ۱۳۹ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۲۷ بهمن ۱۳۸۰ ، فعالیت‌های هنری و به‌طور ویژه سینمایی و درآمدهای حاصل از فعالیت‌های فردی و جمعی در این بخش معاف از مالیات تلقی میشد، ۵ اسفند سال گذشته ،نمایندگان مجلس در مصوبه‌ای، بازیگران با درآمد بیش از ٢٠٠ میلیون تومان در سال را مشمول مالیات کردند. با این حساب بخش بزرگی از هنرمندانی که این روزها در شبکه نمایش خانگی یا روی پرده کم رنگ سینما می بینیم باید مالیات پرداخت کنند. اما این مصوبه تا چه اندازه دقیق است و ضمانت اجرایی دارد؟ به عنوان مثال، احتمال می‌رود بازیگر مبلغ مالیات را هم به قراردادش اضافه کند و این نکته ای است که قطعا دستمزد هنرپیشگان را افزایش می‌دهد. احتمال دیگر هم عقد قرادادهای صوری و تبانی پشت‌پرده است. روندی که به نظر می رسد آشِ ابهامات مالی سینما و شبکه نمایش خانگی را شورتر از پیش کند!