ظریف در رینگ بهارستان

شاید از قبل نیز قابل پیش بینی بود که حضور محمد جواد ظریف در صحن علنی مجلس یازدهم، با حواشی بسیاری همراه باشد. ترکیب تازه بهارستان نشینیان و سابقه مخالفت‌شان با برجام، احتمالا یکی از اصلی‌ترین دلایل این گمانه‌زنی بود. با این حال، حواشی حضور وزیر امور خارجه در جلسه یک ساعته امروز در مجلس شورای اسلامی، فراتر از انتظارها بود. از فریاد نمایندگان بر سر ظریف تا اتهام دروغ گویی به او و انواع و اقسام حملات به عملکرد وزیر در دستگاه دیپلماسی؛ تا جایی که حتی تقصیر دلار ۲۰ تومانی نیز به گردن ظریف افتاد. اما در جلسه امروز چه گذشت؟

توهین‌ها را به جان می‌خرم

حضور وزیر در مجلس و تندی نمایندگان علیه او، مساله بی سابقه‌ای نیست. با این حال حواشی حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور، در صحن علنی امروز مجلس شورای اسلامی، فراتر از انتظارها بود.

به گزارش ایرنا، وقتی با پایان صحبت‌های نمایندگان، وزیر امور خارجه برای ارائه بخش دوم گزارش خود پشت تریبون قرار گرفت تا به پرسش‌های نمایندگان پاسخ دهد، در همین هنگام برخی نمایندگان با ایجاد بی‌نظمی و اعلام اخطار قانون اساسی از ریاست مجلس خواستار اختصاص وقت برای بیان اخطار شدند که محمد باقر قالیباف رییس مجلس خطاب به آنان گفت: «اجازه دهید صحبت‌های وزیر تمام شود بعداً.» نمایندگان اما با بی توجهی به تذکر رییس مجلس، با داد و فریاد، خواستار ارائه اخطار شدند.

همچنین گزارش شده است که با شروع سخنان وزیر امور خارجه، برخی نمایندگان خطاب به ظریف گفتند که «چرا دروغ می‌گویید.» برخی اظهارات وزیر امور خارجه نیز با واکنش تعدادی از نمایندگان مواجه شد که گفتند «به ما می‌گوید ما نمی‌فهمیم و وزیر امور خارجه توهین کرد.» که ظریف در پاسخ به آن‌ها گفت: «بی‌جا می‌کنم بگویم شما نمی فهمید، شما نماینده ملت هستید، ‌ملت ما ملت فهیمی است و شما هم به عنوان نمایندگان ملت فهمیدید و من در برابر نمایندگان ملت با کمال خضوع حضور پیدا می‌کنم.»

ظریف اما در واکنش به جنجال‌های نمایندگان، گفت: «حرف‌ها و توهین‌ها را به جان می‌خرم. به من ذلیل گفتید در صورتی که رهبر معظم انقلاب به من شجاع گفته بود، به من دروغگو گفتید در صورتی که رهبر معظم انقلاب به من صادق گفته بود، اما من وظیفه دارم از شما به عنوان نمایندگان مردم بزرگ ایران بشنوم و به گوش جان بشنوم و از شما تشکر کنم از انتقادهای شما تشکر می‌کنم حتی از تندی‌های شما هم تشکر می‌کنم.»

ظریف در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر وحدت میان تمام جریان‌های سیاسی گفت: «بدانید همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم، همه ما باهم هستیم. آمریکا لیبرال، اصلاح طلب، اصولگرا، انقلابی و غیرانقلابی نمی‌شناسد. رژیم صهیونیستی اصلاح طلب، اصولگرا نمی‌شناسد، رژیم صهیونیستی با کل ایران مخالف است با تمامیت ارضی ایران مخالف است با تمامیت و جغرافیای ایران مخالف است.»

وزیر امور خارجه خطاب به نمایندگانی که او را به حرکت در مسیر شهید سلیمانی دعوت کرده بودند نیز گفت: «اگر از حاج قاسم می‌گویید، بدانید که هر هفته با او جلسه داشتم و هر اتفاقی در منطقه می‌افتاد با هماهنگی کامل بوده است، اگر شما نمی‌دانید بپرسید.»

با پایان یافتن سخنان وزیر امور خارجه اما جواد کریمی قدوسی علیه ظریف شعار سر داد و گفت: «مرگ بر دروغگو» برخی نمایندگان نیز در این شعار نماینده مشهد را همراهی کردند. وزیر امور خارجه خطاب به نمایندگان گفت: «از مهمان نوازی شما ممنونم.» محمد باقر قالیباف نیز خطاب به نمایندگان اخطار داد که سرجای خود بنشینند و نظم جلسه را رعایت کنند، اما نمایندگان همچنان به دنبال ایجاد بی‌نظمی در صحن بودند.

لبخند به آمریکا و دلار برجامی

اما همان‌طور که پیش بینی می‌شد، برجام یکی از اصلی‌ترین محورهای انتقادات نمایندگان به وزیر امور خارجه کشور بود. با این حال این انتقادات به قدری بالا گرفته بود که گرانی دلار نیز به برجام پیوند داده شد.

یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از سیاست‌های دیپلماتیک اقتصادی وزارت امور خارجه بی‌ثباتی بازار ارز را مورد گلایه قرار داد و تاکید کرد: «باید دلار ۲۰ هزار تومانی را دلار برجامی نامید.» به گزارش ایسنا، احمد راستینه در جلسه امروز مجلس و در جریان بررسی مسائل سیاست خارجی، اظهار کرد: «وقتی با برجام تمام فعالیت‌های اقتصادی را شرطی‌سازی کردیم و دست و پای ملت ایران آن هم هفدهمین اقتصاد دنیا را با شرطی‌سازی اقتصادی بستید و توان قدم برداشتن اقتصادی را نابود کردید، باید هم با یک قطعنامه شورای حکام شاهد افزایش نرخ ارز در این روزها باشیم. چطور است که می‌فرمایید تلاش ما این است که باری را بر دوش ملت نگذاریم گویا در بازارهای تهران قدم نمی‌زنید. سال‌های بسیاری است که شروط‌های برجامی شما سقوط آزاد ارزش پول ملی و اقتصاد را رقم زده است.» راستینه در پایان عنوان کرد: «دلار ۲۰ هزار تومانی را باید دلار برجامی نامید. این همان گلابی‌هایی است که وعده‌اش را به مردم داده بودید. از شما می‌خواهیم پیام اقتدار ملت را با پایان سیاست برجامی و خروج از آن با شجاعت به مردم و دنیا مخابره کنید.»

رییس دستگاه دیپلماسی اما در دفاع از برجام تاکید کرد: «دوستان عزیز آمریکا را قدرقدرت ندانیم. برجام تحمیلی بر آمریکا بود. ان شاالله تاریخ و آینده نشان خواهد داد. برجام سند افتخار ایران است و همواره خواهد بود و در تاریخ این کشور ثبت خواهد شد.»

نماینده خرم آباد در مجلس شورای اسلامی نیز در باره رابطه با امریکا حملات تندی را علیه طریف تدارک دید و گفت: «چرا برخی سیاست‌مداران ما از مبارزه با شیطان خسته شده‌اند و این خستگی را به شکل‌های گوناگون به جامعه اسلامی تلقین می‌کنند؛ فرصت‌های پیش روی ملت ایران به امید لبخند آمریکا و اروپا نسوزانید.» او گفت: «باید به جای کدخدا به خدا اعتماد کرد، دکتر ظریف، انتظار ما از شما این است که به جای تئوری‌پردازی هایی که در دولت به آنها عمل نشده است، بگویید در عمل برای حفظ شان و کرامت ملت ایران در برابر نظام سلطه چه کار کرده اید و پاسخ دهید که نتیجه اتلاف سرمایه های کشور در پای برجام چه شد و به کجا رسیدیم و تا کی از ترس اینکه آمریکا ما را تهدید جلوه ندهد نزد آمریکا و اروپا خوش رقصی خواهید کرد.»

ظریف اما در بخش دوم سخنان خود گفت: «هرچه شما می خواهید بفرمایید، ولی شهید سلیمانی و بنده هر هفته جلسه داشتیم و هماهنگ می‌کردیم. در مسائل منطقه‌ای هرچه ما کردیم با هماهنگی یکدیگر بود. آن‌هایی که شهید سلیمانی را می‌شناسند، آن‌هایی که با شهید سلیمانی دمخور بودند آن‌هایی که با سیدحسن نصرالله دمخورند و آن‌هایی که با مقاومت عراق، لبنان و فلسطین دمخورند، آن‌ها می‌دانند که روابط ما چگونه بود نه شما.»

اما شاید یکی از قابل توجه ترین این انتقادات، مربوط به رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بود. مجتبی ذوالنور، درباره عملکرد ظریف در وزارت امور خارجه گفت: «مسیر را از ابتدا کج رفتید. تضمین نگرفتید اگر می‌دانستید چرا خلاف آن عمل کردید.» رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: اگر نمی‌دانستید در طول مذاکرات مقام معظم رهبری کرارا تذکر دادند. چرا توجه نکردید؟ مقام معظم رهبری شروط ۱۱گانه را تعیین فرمودند چرا به این شروط عمل نشد. او خاطرنشان کرد: شما می‌دانستید که طبیعت آمریکا و غرب این است یا نمی‌دانستید؟ اگر می‌دانستید چرا این را رعایت نکردید و اگر نمی‌دانستید چرا به تذکرات مقام معظم رهبری گوش نکردید؟

ظریف اما در پاسخ به این گفته‌ها اظهار داشت: «یکی از اقداماتی که آمریکا انجام می‌دهد، فشار بر دوستان ایران و هدف قرار دادن منافع ایران در منطقه است که این حوزه هم نیازمند به توجه ویژه ما هست. مهم‌ترین هدفی که آمریکا دنبال می‌کند جدا کردن مردم از حاکمیت و ناکارآمد نشان دادن نظام و همچنین مشروعیت زدایی از نظام است. اگر دوستان نگاهی به کتاب جان بولتون بیندازند می‌بینند که در پشت همه سیاست‌هایی که آمریکا به نام فشار حداکثری دنبال می‌کند این اهداف نهفته است.»

قرارداد ۲۵ ساله با چین، برجام نشود

اما این جلسه داغ و پرحاشیه به جز برجام و برخی حواشی و توهین‌ها، محورهای مهم دیگری نیز داشت. یکی از این محور‌ها، مساله ابهام مجلس درباره قرارداد ۲۵ ساله با چین بود.

در این رابطه، نماینده مردم شازند در مجلس شورای اسلامی گفت: «قرارداد 25 ساله با چین باید در اختیار نمایندگان قرار گیرد و قصد دولت از این قرارداد روشن باشد.» محمود احمدی بیغش در جلسه علنی صبح امروز (یکشنبه) مجلس و در جریان بررسی مسائل سیاست خارجی گفت: «در ارتباط با قرارداد چین مثل برجام عمل نکنید. این قرارداد باید در اختیار نمایندگان قرار گیرد و قصد دولت از این قرارداد روشن باشد.»

ظریف اما با تاکید بر اینکه در قرارداد با چین هیچ موضوع مخفی وجود ندارد، گفت: «در ملاقات شی جین پینگ رییس جمهوری خلق چین با مقام معظم رهبری درباره این قرارداد صحبت شد، موضوع را به مردم اعلام کردیم، در سفر سال گذشته این قرارداد را به چین بردم باز هم اعلام شد، زمانی که چین به پیش‌نویس ما پاسخ داد، این موضوع دوباره اعلام شد و آن گاه که چین مذاکره با ما را نیز پذیرفت این موضوع اعلام شد و هر موقع که توافق محقق شود آن را هم اعلام خواهیم کرد.»

وزیر امور خارجه این را هم گفت که یکی از مفاد مهم توافق ۲۵ ساله با چین بازگرداندن ایران به پروژه راه ابریشم است. ظریف با تاکید بر شفافیت کامل وزارت امور خارجه، تصریح کرد: «واقعیت این است که جغرافیای قدرت جهانی در حال تغییر است و باید واقعیات شرایط جدید را بشناسیم و با شرایط گذار از این جهان پساغربی عمل کنیم که این هدف با اعتماد به نفس و توجه به ظرفیت‌های ساختاری محقق می‌شود.»

پیشنهاد عجیب قالیباف برای نام وزارتخانه

«می‌توانستیم وزارت خارجه، تجارت و امور بین الملل را شکل دهیم.» این بخشی از گفته‌های محمد باقر قالیباف، ریاست مجلس یازدهم درباره اهمیت نقش اقتصادی در دستگاه سیاست خارجی کشور بود.

رییس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بخش قابل توجه تولید قدرت در کشور به موضوع توان اقتصادی باز می‌گردد، گفت: «وزارت خارجه در موضوع افزایش توان اقتصادی می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد.» رییس مجلس، تاکید کرد: «از وزارت خارجه توقع داریم که پول سرمایه‌گذاران کشور که برای مبادلات اقتصادی در کشورهای دیگر هزینه شده است، توسط دستگاه دیپلماسی به کشور بازگردد.»

اما به گزارش ایرنا، نماینده شهرکرد در مجلس شورای اسلامی نیز در همین ارتباط گفت: «دیپلماسی اقتصادی وابسته به دولت نیست، بلکه با همکاری طیف وسیعی محقق می شود.» احمد راستینه هفشجانی نماینده شهر کرد در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز -یکشنبه - پس از گزارش وزیر امور خارجه گفت: «در وزارت امور خارجه شکل گیری دیپلماسی اقتصادی با همکاری بخش خصوصی را شاهد نبوده‌ایم، اراده جدی برای نقش آفرینی اقتصادی بخش خصوصی در این مجموعه وجود ندارد.»

ظریف اما با تشریح اقدامات دستگاه دیپلماسی در حوزه اقتصادی گفت: یکی از موضوعات در این زمینه، تهاتر و حذف دلار را از بازی اقتصادی کشور بود و بسیاری از کشورها هم در این زمینه با ما همراهی کردند. امیدواریم مراجع داخلی و مجلس بتوانند کمک کنند، برای این که مقاومت‌هایی که در حوزه تهاتر در داخل کشور وجود دارد، از بین برود. وزیر امور خارجه ایجاد توافق‌های منطقه‌ای را از دیگر اقدامات دستگاه دیپلماسی عنوان کرد و گفت: پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم نشان دهنده توجه ما به انتقال منطقه ای قدرت است و هم نشان دهنده توجه ما به حوزه پیرامونی و اقتصاد و روابط اقتصادی با همسایگان است. وی در ادامه به رفع موانع صادراتی کالا و خدمات مثل ضمانت نامه‌ها اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات در توسعه صادرات مشکل ضمانت‌نامه‌های ما بود. یعنی هم صادرکنندگان مواد و هم صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی از این مشکل رنج می بردند که تلاش کردیم این مشکل را حل کنیم.

رییس دستگاه دیپلماسی افزود: موضوع دیگر شناسایی فرصت‌های خارجی است. اگر سایت وزارت خارجه را ملاحظه کنید می‌بینید همه فرصت‌های خارجی را به بخش داخلی ارائه می‌دهیم. اقدام بعدی که الان در حال انجام آن هستیم. نرم افزار و امکانات آن تهیه شده است و نیاز به یک هماهنگی با بخش خصوصی دارد که بتوانیم ظرفیت‌های داخلی را هم به خارج معرفی کنیم.