دیدگاه؛ چرا حکمرانان شنبه را تعطیل نمی‌کنند؟

با توجه به مطرح شدن لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری مبنی بر تعطیلات دو روز در پایان هفته، ظاهرا مهمترین اهداف این لایحه افزایش بهروری ذکر شده بود که ظاهرا بخش خصوصی سعی کرد که ذهن و نگاه دولت و مجلس را به آسیب‌های اقتصادی عدم تطابق تعطیلات آخر هفته با سایر کشور‌های دنیا جلب کند.

ازجمله آسیب‌های این تعطیلات:

۱. اصطحکاک تجاری با کشور‌های دنیا
۲. اصطحکاک تبادلات مالی
۳. تحمیل هزینه نیروی کار به بنگاه‌های اقتصادی
۴. تضعیف رقابت پذیری بنگاه‌های اقتصادی به دلیل عدم توان تحویل به موقع کالا و کاهش روز‌های دریافت مواد اولیه تولید
۵. اختلال در تخلیه بار‌های گمرکی به دلیل کار کردن با حداقل ظرفیت در روز‌های تعطیل و خسارات مالی
۶. کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری خارجی در رقابت با سایر کشور‌های هماهنگ با نظم جهانی
۷. اختلال در بازاریابی و برگزاری جلسه‌های تجاری

در همین راستا پیشنهاد تعطیلی روز‌های شنبه مطرح گردید. بنا به بررسی‌های بعمل آمده این تصمیم می‌تواند مزایای هماهنگ سازی تعطیلات پایان هفته با کشور‌های طرف تجاری را به همراه داشته باشد، مزایای متعددی چون:

*افزایش فرصت توسعه به ویژه در بخش خدمات گردشگری
*افزایش اثربخشی سیاست‌های تجاری کشور در نتیجه نزدیکتر شدن به استاندارد‌های جهانی
*تسهیل فرآیند‌های تجاری و تسریع امور گمرکی
*تقلیل وقفه تجاری بین طرفین تجاری به سه روز
*افزایش اعتماد سرمایه گذاران خارجی
*افزایش کارایی و بهره‌وری نیروی انسانی
*ارتقای سلامت روحی و جسمی نیروی کار
*افزایش تعاملات فرهنگی و علمی
*صرفه جویی در مصرف انرژی
*کاهش آلودگی هوا و هزینه‌های مربوط به آن

یافته‌های سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) در سال ۲۰۱۴:

در میان کشور‌هایی که بیشترین حجم از مبادلات را دارند یکسان‌سازی تعطیلات تقویم سبب صرفه جویی در هزینه تعطیلات خواهد شد. بهترین استراتژی از منظر تسهیل تجارت جهانی، در نظر گرفتن یک روز مشخص به عنوان تعطیل رسمی در بین کشور‌ها به منظور هماهنگی و ارتباط بیشتر و آسانتر است.
تعطیلی روز جمعه به دلیل ریشه داشتن در فرهنگ دینی کشور، اجتناب ناپذیر است. اما انتقال تعطیلی پنجشنبه به شنبه، یک استراتژی تجربه شده موفق در جهان است. در بسیاری از کشور‌های جهان، تعطیلات پایان هفته شامل شنبه و یکشنبه و یا جمعه و شنبه است که تقابل آن با تعطیلات پنجشنبه و جمعه در ایران، سبب قطع ارتباط تجاری در حداکثر چهار روز هفته با دنیا شده است.
اهمیت همزمانی تعطیلات با سایر کشور‌ها به حدی است که کشور‌های حوزه خلیج فارس، در تصمیمی یکپارچه در فاصله دوره ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳، تعطیلات پایان هفته خود را از پنجشنبه و جمعه، به جمعه و شنبه تغییر دادند.

در کنار همه این موضوعات وضعیت تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد که:

* در حال حاضر سهم اقتصاد ایران از اقتصاد جهانی تنها در حدود چهار دهم درصد (۰.۰۰۴) است.
* این سهم در دوره پیش از تحریم (۱۳۹۰) تا حدود نه دهم درصد بالا رفته بود، اما پس از تحریم و در نتیجه رشد‌های منفی و اندک، این سهم کاهش یافته و به حدود دو دهه قبل برگشته است.
*روابط تجاری ایران به طور قابل توجهی نامتوازن و متاثر از شرایط سیاسی بوده و عمدتا محدود به چندین کشور مانند چین، امارات، هند، ترکیه و عراق است.
*سهم طرف‌های تجاری عمده ایران شامل ۱۶ کشور همسایه از واردات جهان، حدود ۱۶.۹ درصد در سال ۲۰۲۲ بوده درحالی که ایران، تنها ۱.۱ درصد از این بازار بزرگ تجاری و منطقه‌ای را در اختیار داشته است؛ لذا با در نظر گرفتن موارد فوق و با توجه به این موضوع که اعلام تعطیلی روز‌های کاری قبلا در ماده (۲۶) قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار مطرح شده است و طبق آن "دولت مجاز نیست روز‌های کاری سال را مگر در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه یا بروز خطرات جانی، تعطیل اعلام کند". اگر چه این حکم مربوط به روز‌های کاری در محیط داخل کشور است، اما با برداشت موسع از آن درخواست کردیم که به جهت ضرورت انطباق روز‌های کاری در داخل با روز‌های کار طرف‌های تجاری، از اعلام روز پنجشبه به عنوان تعطیل رسمی خودداری شود.

متاسفانه دولت و مجلس در یک بازی هرکدام تعیین روز‌های تعطیل را در زمین دیگری انداختند، تا جاییکه به نظر می‌رسید مانند بسیاری از تصمیمات دیگر، ممکن است تحت تاثیر گروه‌های فشار و با بهانه‌های ایدئولوژیک و یا حتی صرفا در یک مقابله لجوجانه با خواسته بخش خصوصی، شاید به اصرار و بر خلاف منافع ملی پنج شنبه‌ها را بجای شنبه تعطیل کنند؛ لذا یک کارزار هم راه اندازی شد و جالب اینکه در کمتر از سه روز بیش از پنجاه هزار امضا در حمایت از خواسته تعطیلی شنبه‌ها انجام شد. حالا، اما باید دید نتیجه این موضوع چه خواهد بود. تعطیلی پایان هفته یا تعطیلی عقلانیت.  در بخش خصوصی قویا معتقدیم که قانونگذار نمی‌تواند قانونی خلاف منافع عموم شهروندان تصویب کند.

اول: هیچکدام از مخالفان تعطیلی روز شنبه به جای ۵ شنبه نتوانسته‌اند دلیل روشنی برای اصرار خود بر این همه زیانی ارایه کنند که بابت ۴ روز قطع ارتباط با جهان به مردم تحمیل می‌شود. موافقان تعطیلی شنبه به جای ۵ شنبه، اما می‌توانند محاسبات عددی حاصل از چنین تصمیمی را به روشنی بیان کنند. اثرات زیانبار چنین تصمیمی به طور مستقیم به کسب و کار بازرگانان و تبع آن در زندگی عموم افراد جامعه تاثیر می‌گذارد و هزینه‌های زیادی را بدون کسب هیچ انتفاعی به آن‌ها تحمیل می‌کند.

دوم: عموم کشور‌های اسلامی به این تغییر تن دادند و برخی پای را فراتر نهاده و تعطیلی روز جمعه را نیز منسوخ کردند تا بتوانند از قطار پرشتاب توسعه در جهان جا نمانندو به تبع آن رفاه بیشتری برای مردمان خود خریدند. اما به نظر می‌رسد که در ایران حکمرانان حاضر نیستند که مساله رفاه مردم را به وظیفه شماره یک خود بدل کنند. هم اینک در امارات، تعطیلی آخر هفته به شنبه و یک شنبه موکول شده و برای برپایی نماز جمعه عصر این روز به حالت نیمه تعطیل درآمده است. عربستان نیز در حال تغییر روز‌های تعطیل خود است. چرا از نگاه سایر حکمرانان جهان، توسعه کشور اسلامی بر توسعه مظاهر اسلامی در کشورشان غلبه دارد؟
سوم: مساله قیمت دلار که هم اینک به یک چالش/ بحران در کشور بدل شده است جز از طریق تولید و تجارت حل شدنی نیست. یک پای رفع چنین بحرانی، تسهیل تبادلات تجاری ایران و سایر کشورهاست. قانونگذار از تنیدن این همه قید و بند بر پای یکی از مهمترین منابع حیاتی تامین دلار، چه سودی می‌برد؟

چهارم: تعطیلی روز شنبه، با هیچیک از تعالیم الهی و اسمانی منافاتی ندارد. همزمانی آن با تعطیلی یکی دیگر از ادیان ابراهیمی، موجب تقویت پیوند‌های میان فرهنگی است.

پنجم: تحمیل زیان اقتصادی چنین تصمیمی به کسب و کار شهروندان موجب ضمان تصمیم گیران در برابر مردمی است که سالهاست در حال پس دادن تاوان سنگین تصمیمات غلط آنان هستند. بهانه‌های واهی و بی منطق برای مخالفت با تعطیلی روز شنبه، نشانه بی خردی افراطیانی است که به غلط سر از حوزه سیاستگذاری در آورده اند. شماری از کشور‌های اسلامی به سبب عقلانیت در سیاستگذاری توانسته اند به پررشدترین اقتصادی جهانی و مقصد بسیاری از سرمایه گذاران جهانی بدل شوند.

ششم: حق فعالان اقتصادی است که از قانونگذار بابت زیان احتمالی ناشی از یک تصمیم نابخردانه شکایت کنند، اما به کجا؟