سهم شرکتهای بزرگ تکنولوژی در صنایع نظامی چقدر است؟
صدای کارکنان گوگل و آمازون هم درآمد
اعتراض شاغلان حوزه تکنولوژی به سوءاستفاده اسرائیل از هوش مصنوعی و سایر فناوریها در جنگ علیه غزه همچنان ادامه دارد. هفته گذشته، کارکنان گوگل در اعتراض به قرارداد یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری این شرکت با اسرائیل، در دفاتر نیویورک، کالیفرنیا و سیاتل تجمع کردند. پروژه نیمبوس قرارداد مشترکی است که در سال ۲۰۲۱ بین گوگل و آمازون امضا شد. هدف از این پروژه، ارائه فناوریهایی همچون زیرساختهای محاسبات ابری و هوش مصنوعی به دولت و ارتش اسرائیل است. در جریان این اعتراضات، شرکت گوگل حداقل ۲۸ کارمند خود را به دلیل «نقض قوانین رفتاری گوگل» و «عبور از خط مشی مربوط به آزار و تبعیض» اخراج کرده است. این در حالی است که اسرائیل بارها به دلیل تداوم جنگ در غزه مورد محکومیت قرار گرفته است. نیروهای اسراییلی از آغاز جنگ غزه تا امروز، بیش از ۳۴ هزار فلسطینی را به قتل رسانده و بخش وسیعی از نواحی فلسطین را ویران کرده است.
علت اعتراض کارکنان گوگل به پروژه نیمبوس
گروهی با عنوان «نه به تکنولوژی برای آپارتاید» که از سال ۲۰۲۱ کارمندان گوگل را علیه پروژه نیمبوس سازماندهی میکند، رهبری اعتراضات اخیر را بر عهده داشت. کارکنان این شرکت نسبت به همکاری میان گوگل و اسرائیل که در دادگاههای بینالمللی با اتهام نسلکشی در غزه مواجه است، معترضاند. آنها خواستار شفافیت در نحوه استفاده اسرائیل از محصولات گوگل هستند زیرا نمیخواهند در سرکوب هزاران فلسطینی شریک باشند. کارکنان «آمازون» و «متا» نیز به دلیل همکاریهای نظامی این شرکتها، با کارفرمایان خود به مشکل برخوردهاند.
«تینا واچوفسکی»، مهندس نرمافزار گوگل، در گزارشی که در وبسایت «نه به تکنولوژی برای آپارتاید» منتشر شده، میگوید: «غیرممکن است برای کار کردن انگیزهای داشته باشید وقتی میدانید شرکت شما محصولاتی را ارائه میکند که به جنایات جنگی اسرائیل در فلسطین تداوم میبخشد». طبق گزارشی که در سال ۲۰۲۱ در پایگاه خبری اینترسپت منتشر شده، شرکت گوگل نوعی هوش مصنوعی پیشرفته با قابلیت جمعآوری داده برای تشخیص چهره و ردیابی اشیاء را در اختیار اسرائیل قرار داده است.
در حالی که کارشناسان حقوقی معتقدند استفاده از هوش مصنوعی در جنگ خلاف قوانین بین المللی است، فعالین حوزه تکنولوژی و دانشگاهیان نسبت به سوءاستفاده اسرائیل از این نوع قابلیتها نگران اند. رامش سرینیواسان، استاد دانشگاه «کالیفرنیا، لس آنجلس» (یوسیالای) در گفتگو با الجزیره میگوید: «ابهام زیادی در رابطه با ماهیت دقیق پروژه نیمبوس وجود دارد. جز موارد اندکی مثل ارائه محاسبات ابری، شامل ذخیرهسازی و مدیریت داده، چیز دیگری مشخص نیست. در رابطه با سیستمهای ذخیرهسازی و مدیریت داده نیز این احتمال وجود دارد که دادههای مربوط به دولت اسرائیل به دست ارتش هم میرسد. در واقع، پروژه نیمبوس ارتباط مستقیم غولهای تکنولوژی آمریکا با سازمانهای نظامی-صنعتی را به خوبی نشان میدهد. از طرفی دیگر، هدف آن کمک به دولت اسرائیل و حمایت مستقیم از آن است».
با این حال شرکت گوگل در بیانیهای اعلام کرده است که با چندین دولت مختلف در سراسر جهان، از جمله اسرائیل همکاری میکند و پروژه نیمبوس نیز ارتباطی با اطلاعات طبقهبندیشده یا نظامی مرتبط با تسلیحات و سرویسهای اطلاعاتی ندارد.
در جریان اعتراضات هفته گذشته، شرکت گوگل حداقل ۲۸ کارمند خود را به دلیل «نقض قوانین رفتاری گوگل» و «عبور از خط مشی مربوط به آزار و تبعیض» اخراج کرده است. علاوه بر این، حداقل ۹ کارمند به دلیل تحصن در دفاتر این شرکت در نیویورک و سانی ویل دستگیر شدهاند. سوندار پیچای، مدیرعامل گوگل، هفته گذشته با انتشار مطلبی در وبلاگ خود به طور غیرمستقیم به کارمندان شرکت هشدار داد که تنها روی کار خود متمرکز باشند و از هرگونه مسائل متفرقه مثل سیاست دوری کنند.
با وجود هشدارها و محدودیتهای اعمالشده، کارمندان معترض هنوز از موضع خود عقبنشینی نکردهاند. محمد خاتمی، مهندس نرمافزار گوگل که به دلیل شرکت در تحصن نیویورک دستگیر شده بود، به نشریه آمریکایی «اینک دموکراسی» گفته است: «کارکنان شرکت تنها به این دلیل دستگیر شدند که به سوءاستفاده از محصولاتشان برای کمک به اولین نسلکشی مبتنی بر هوش مصنوعی اعتراض داشتند». بنابر اعلام گروه «نه به تکنولوژي برای آپارتاید» گوگل ۲۰ معترض دیگر را در طول هفته اخراج کرده و تعداد کل کارمندان اخراجی به ۵۰ نفر رسیده است. جین چانگ، سخنگوی این گروه، روز سهشنبه گفت: «هدف گوگل مشخص است. این شرکت تلاش میکند اعتراضات را سرکوب، کارمندانش را ساکت و دوباره قدرت خود را بر آنها اعمال کند».
اعتراض شاغلان حوزه تکنولوژی به همکاری با ارتش
این اولین بار نیست که کارمندان آمازون و گوگل نارضایتی خود را از پروژه نیمبوس ابراز میکنند. اکتبر سال گذشته، کارمندان آمازون و گوگل در نامهای سرگشاده که توسط خبرگزاری گاردین منتشر شد، نگرانیهای خود را این گونه بیان کردند: «ما باور داریم که محصولاتمان باید برای خدمترسانی و ارتقای زندگی مردم در همه جا، مورداستفاده قرار گیرد و به عنوان نیروی کار این شرکتها، از نظر اخلاقی خود را موظف میدانیم که علیه نقض این ارزشهای اساسی صحبت کنیم. به همین دلیل، ناچاریم از رهبران آمازون و گوگل بخواهیم از پروژه نیمبوس خارج شوند و تمام روابط خود را با ارتش اسرائیل قطع کنند. تاکنون بیش از ۹۰ کارمند گوگل و ۳۰۰ کارمند آمازون این نامه را امضا کردهاند اما به دلیل پیامدهای احتمالی، اعتراض خود را به صورت ناشناس اعلام میکنیم».
در سال ۲۰۱۸، هزاران کارمند گوگل به قراردادی با پنتاگون با عنوان پروژه «ماون» اعتراض کردند. در ۴ مارس، در کنفرانس سالانه «به فناوری بپردازید» (کنفرانسی تحت حمایت گوگل که بر صنعت فناوری در اسرائیل تمرکز دارد) ادی هتفیلد، کارمند گوگل در یک اتاق کنفرانس از جا بلند شد و فریاد زد: «من به عنوان یک مهندس نرمافزار ابری، هرگز حاضر نیستم محصولی تولید کنم که به نسلکشی، آپارتاید یا تجسس کمک کند!» هتفیلد چند روز پس از این رویداد اخراج شد اما اعتراض او زمینه را برای اعتراضات اخیر علیه پروژه نیمبوس فراهم کرد. در دسامبر سال گذشته، ۱۷۰۰ کارمند آمازون در واکنش به پروژه نیمبوس، در نامهای به اندی جاسی، مدیرعامل این شرکت نوشتند: «آمازون با فراهم کردن اکوسیستم ابری برای بخش دولتی اسرائیل، در واقع به تقویت هوش مصنوعی و قابلیتهای جاسوسی ارتش اسرائیل در راستای سرکوب فعالان فلسطینی و محاصره غزه کمک میکند».
همکاری دیگر شرکتهای تکنولوژی با ارتش اسرائیل
تنها شرکتهای فناوری محاسبات ابری نیستند که با ارتش اسرائیل همکاری دارند. در گزارشی که هفته گذشته توسط دانشگاه براون منتشر شد، روبرتو جی. گونزالس، استاد انسانشناسی فرهنگی در دانشگاه ایالتی سنخوزه، درباره نحوه همکاری شرکت «پالانتیر» با اسرائیل می گوید: «سالهاست قراردادهای متعددی بین شرکت پالانتیر و ارتش اسرائیل بسته میشود. این شرکت پس از آغاز جنگ علیه حماس در اکتبر ۲۰۲۳ نیز همکاری خود را با اسرائیل ادامه داده است.» پالانتیر یک شرکت تجزیه و تحلیل داده است که هوش مصنوعی را در اختیار نهادهای نظامی قرار میدهد. این شرکت همچنین با آژانس امنیت ملی آمریکا همکاری داشته و پیش از این نیز در حل مشکلات فناوری به ارتش اسرائیل کمک کرده است.
«کمیته آمریکایی خدمات دوستان» (سازمانی بینالمللی که در پی مبارزه با بیعدالتی است) فهرستی از شرکتهایی که از حملات یک سال اخیر اسرائیل به غزه سود میبرند، ارائه کرده است. در این فهرست، اسامی بیش از ۵۰ شرکت که در آمریکا، چین، آلمان و بریتانیا مستقر هستند، به چشم میخورد. این کمیته در توضیح وضعیت موجود میگوید: «طبیعی است که این شرایط سود زیادی برای بزرگترین شرکتهای تولیدکننده سلاح، مانند لاکهید مارتین و بوئینگ به همراه دارد. با این حال نمیتوان سود شرکتهایی مثل تویوتا، فورد و کاترپیلار را که معمولا هم زیرمجموعه صنایع تسلیحاتی قرار نمیگیرند، نادیده گرفت».
اطلاعات موجود در مورد همکاری شرکتهای تکنولوژی با ارتش
در دسامبر سال ۲۰۲۲، پنتاگون طی قراردادی برای ایجاد فضای ابری فوقمحرمانه، ۹ میلیارد دلار به گوگل، اورکل، خدمات وب آمازون و مایکروسافت اعطا کرد. اگرچه بیشتر بودجه ۸۸۶ میلیارد دلاری پنتاگون صرف سیستمهای تسلیحاتی رایج میشود و به صنایع بزرگ دفاعی مانند لاکهید مارتین اختصاص مییابد اما اقتصاد سیاسی جدیدی توسط شرکتهای بزرگ تکنولوژی و شرکتهای خصوصی، در حال ظهور است.
اگر فناوریهای جدید به درستی مورد آزمایش و بررسی قرار نگیرد، میتواند هزینههای انسانی وحشتناکی را به همراه داشته باشد. سرینیواسان، استاد دانشگاه یوسیالای، میگوید: «همه میدانند که سیستمهای هوش مصنوعی ممکن است دچار خطا شوند... همانگونه که در غزه شاهد مرگ هزاران غیرنظامی بوده ایم، هزاران مرگ ناروای دیگر نیز اتفاق خواهد افتاد».