آمار تولید خودرو؛ دستور رئیسی بر زمین ماند، ادعای صمت بر باد رفت

به گزارش فراز، ۱۱ اسفند سال ۱۴۰۰ وقتی ابراهیم رئیسی در اقدامی که گفته می‌شد «سرزده و بدون اطلاع قبلی» بوده از پارکینگ و خط تولید شرکت ایران خودرو بازدید کرد، ۸ فرمان مهم به صنعت خودروی کشور داد. اولین عنوان از این ۸ فرمان به مساله «تولید» بر می گشت و اولین بند از این بخش، چنین بود؛ «تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ حداقل ۵۰ درصد افزایش یابد.»

۱۱ ماه بعد از آن ۱۱ اسفند، بالاخره آمار تولید خودرو از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شد. گزارشی که انتشار آن در ۱۰ ماه اخیر یعنی از ابتدای سال جاری و بدون اعلام قبلی متوقف شده بود. تا پیش از وزارت فاطمی امین، آمارنامه صنعت خودرو به صورت منظم و هر ۳ ماه یک بار از سوی دفتر صنایع خودرومنتشر می‌شد.

آمارنامه جدید می‌گوید هم دستور اسفندماه سال قبل ابراهیم رئیسی بر زمین مانده و هم بخش زیادی از آمارها و وعده‌های اعلام شده توسط مقامات وزارت صمت قابل تائید نیستند.

وزارت صمت مقطع اسفندماه سال ۱۴۰۰ دربار ه ۸ فرمان خودرویی ابراهیم رئیسی می‌گفت چنین چیزی « ممکن می‌شود» و دولت سیزدهم آن را انجام خواهد داد.

آمار رسمی وزارت صمت برای سال ۱۴۰۰، درباره عدد دقیق تولید خودرو چنین می‌گوید: «ایران‌خودرو و سایپا به‌همراه دیگر خودروسازان کوچک کشور در سال ۱۴۰۰  تعداد ۹۶۳‌ هزار و ۱۷۹ دستگاه خودرو تولید کردند»؛ این گزارشی است که روز ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ منتشر شده است.

 با احتساب این آمار و لحاظ کردن دستور اسفندماه سال قبل رئیس جمهوری می‌بایست در پایان امسال شاهد تولید حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور می‌بودیم. در فاصله یک ماه و نیم زمان تا پایان سال اما آمارهای رسمی منتشر شده نشان می‌دهند نه تنها چشم اندازی برای رسیدن به عدد تولید یک و نیم میلیون خودرو وجود ندارد، بلکه صنعت خودروی کشور احتمالا حتی به نیمی از این عدد هم نمی‌رسد.

روایت اعداد رسمی منتشر شده از سوی دفتر صنایع خودرواینگونه است؛ مجموع کل تولید ۱۰ ماهه سال جاری ۹۹۴ هزار و ۱۵۶ دستگاه خودرو شامل  ۸۶۲ هزار و ۴۷۰ دستگاه سواری و مابقی وانت، کشنده، ون، اتوبوس و مینی‌بوس بوده است. یعنی در ۱۰ ماه ابتدای سال جاری تقریبا به اندازه کل تولید سال قبل، خودرو جدید تولید شده است. معنای این عدد تولید روزانه ۳ هزار و ۲۵۰ دستگاه خودرو است. این یعنی آنکه با همین ضرب آهنگ، عدد تولید تا پایان سال به اندازه ۱۹۵ هزار دستگاه خودرو افزایش خواهد یافت که به معنای افزایش حدود ۱۸ و نیم درصدی مجموع تولید است؛ یعنی ۳۱ درصد کمتر از فرمان سال قبل ابراهیم رئیسی.

۳ خودروساز بزرگ، عقب‌تر از متوسط تولید

می‌شود روایت‌های متفاوت‌تری از میان برخی اعداد دیگر هم در این رابطه یافت. مثلا روایت آمارهای سامانه کدال، جایی که مشخص می‌شود آمار افزایش تولید سه شرکت اصلی خودروسازی کشور یعنی ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو از متوسط ۱۸ و نیم درصد کل صنعت خودروی کشور هم کمتر بوده.

سه خودروساز بزرگ کشور در ۱۰ ماهه اول سال ۱۴۰۱ در مجموع ۸۷۳ هزار و ۳۵۲ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند. این یعنی افزیش ۱۱۴هزار و ۶۱۶ دستگاه بیشتر نسبت به سال گذشته و معنای آن رشد ۱۵ درصدی تولید این سه شرکت است؛ ۳ درصد کمتر از رشد تولید اعلام شده برای کل صنعت خودروی کشور.

ابهام در آمار خودروهای ناقص 

همین اعداد و ارقام مربوط به رشد کمتر از ۲۰ درصدی تولید خودرو در سال ۱‍۴۰۱ هم البته چندان بدون اما و اگر نیستند. از جمله در میان مشخص نشده که تکلیف خودروهای ناقص سال ۱۴۰۰ چیست و آنها در کجای آمارها و ارقام اعلام شده قرار دارند؟

سال گذشته در میان آمار حدود یک میلیون خودروی تولیدی در کشور، چیزی نزدیک به ۲۰ درصد یعنی معادل ۲۰۰ هزار خودروی ناقص وجود داشت. خودروهایی که اصولا باید در سال تازه تکمیل و روانه بازار شده باشند. سوال این است؛ آیا این خودروها در امار مربوط به تولید سال ۱۴۰۱ لحاظ شده اند یا خیر؟

تفاوت بین پاسخ منفی و مثبت به این سوال، تفاوت بزرگی در تصویر تولید خودروی سال ۱۴۰۱ ایجاد خواهد کرد. تفاوتی به اندازه فاصله صفر شدن آمار افزایش تولید تا رقم ۲۰ درصدی این افزایش.

در شرایطی که برخی از آمارها حکایت از افزایش عرضه ۳۰ درصدی خودرو در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل دارند، این گمانه مطرح است که بخش بزرگی از این افزایش عرضه مربوط به آمار وارد شدن خودروهای ناقص سال قبل به بازار باشد.

فاصله نجومی آمارهای وزیر صمت با آمارهای رسمی

گره اصلی آمارها صرفا بر زمین ماندن اولین بخش از ۸ فرمان خودرویی ابراهیم رئیسی نیست. موضوع اصلی به نقض وعده‌ها و مهمتر از آن گزارش‌های وزارت صمت از آمار تولید خودرو باز می‌گردد. یعنی اینکه وقتی وعده‌ای محقق نشده، چرا درباره آن وعده بر زمین مانده آمارهای غیرواقعی مطرح می‌شود؟

زمانی که ابراهیم رئیسی ۸ فرمان خودرویی خود را صادر کرد، مقامات مختلف وزارت صمت از جمله شخص وزیر اعلام کردند که این فرمان ها «شدنی» هستند و آنها از پس انجامشان بر می‌آیند. هنوز چند ماهی نگذشته بود که سیل آمارهای وزارت صمت از مراحل مختلف «انجام شدن» آن دستور و از جمله افزایش چشمگیر تولید خبر می‌داد.

مهمترین و برجسته‌ترین این آمارها به سخنان روز ۱۰ ابان ۱۴۰۱ فاطمی امین بر می‌گردد. جایی که وزیر صمت از رشد ۳۰۰ درصدی تولید خودروی کامل در کشور طی سال جاری خبر داده بود. یعنی بیش از ۱۵ برابر آمارهای موجود. نکته اینکه هیچگاه این سخنان فاطمی امین و آمار ۳۰۰ درصدی رشد تولید خودروی کامل، تکذیب یا اصلاح نشد که آن را به یک اشتباه لفظی یا برداشت غلط نسبت دهند. خصوصا اینکه همین رقم یک بار قبل از نشست خبری آبانماه وزیر صمت، در روز ۱۳ تیرماه سال جاری توسط امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت هم عنوان شده بود.

او در آن تاریخ گفته بود که «رشد تولید خودرو ۳۰۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته بوده است.» نه در مقطع تیرماه سال جاری و نه در آبانماه، هیچکدام از آمارهای رسمی موجود حتی صحت ده درصد آمارهای ارائه شده توسط دو مقام وزارت صمت را هم تائید نمی‌کرد.

بنابراین حتما یکی از مهمترین سوالات درباره آمارهای تولید خودرو در کشور این است که عدد اعلام شده توسط وزیر صمت چه مبنایی دارد و چه عاملی می‌تواند این فاصله نجومی بین آمار او با آمار رسمی تولید را توجیه کند؟

در ماه‌های اخیر حتی برخی نمایندگان مجلس هم در آمارهای تولید خودرو تشکیک کرده و آن را زیر سوال برده‌اند. هر چند سخنگوی وزارت صمت در چند نوبت این تشکیک نمایندگان را به بی‌اطلاعی و حتی غرض‌ورزی آنها نسبت داده بود اما سوالات بی‌جواب درباره آمارهایی نظیر آمار ارائه شده توسط فاطمی امین نشان می‌دهد که باید آن «شک» را جدی گرفت.

آمارهای غلط، وعده‌های بر زمین مانده

با این حساب تا اینجای کار در ده ماهه اول سال ۱۴۰۱ نه برنامه‌های خودرویی دولت سیزدهم محقق شده و نه حتی صحت آمارهای ارائه شده توسط مقامات وزارت صمت قابل تائید است. شاید ایراد اول یعنی عدم تحقق برنامه‌هایی نظیر بخش اول ۸ فرمان خودرویی رئیس جمهوری و اعلام آمادگی وزارت صمت برای تحقق آن را بتوان پای ضعف دولت گذاشت، اما مساله ایراد دوم جدی‌تر از این حرف‌هاست. اینکه وزیر صمت آماری می‌دهد که هیچ غرابتی با واقعیت ندارد، دیگر فقط ضعف نیست. این در بهترین شرایط یک آمارسازی و ناراستی در روایت واقعیت است.