سفر نیویورک دستاورد خاصی نداشت؛ نه استراتژی داشتند و نه شناخت از مسائل

مهدی ذاکریان تحلیلگر بین المللی در گفتگو با فراز در خصوص دست آورد سفر رئیسی به نیویورک گفت: معمولا زمانی می‌گویند دستاورد که رئیس جمهور یا نخست وزیر یک کشور یا پادشاه یکی از کشورهای عضو به سازمان ملل می‌رود و یک سخنرانی می‌کند و در پی آن سخنرانی یک اتفاقی در سازمان ملل رخ می‌دهد. بعنوان مثال، سازمان ملل مصوب می‌کند که یک اصلاحاتی در سازمان ملل به وجود می‌آید یا سازمان ملل یک قطعنامه‌ای تصویب می‌کند و در پی آن قطعنامه پیشنهاد آن کشور به جلو می‌رود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: به طور ویژه فرانسوی‌ها به دنبال محیط زیست و گرم شدن زمین بودند و توانستند این موضوع را به تصویب برسانند و کنوانسیون آب و هوایی پاریس دستاورد فرانسه و اتحادیه اروپاست. همچنین امریکایی‌ها دنبال اصلاحات سازمان ملل بودند و برخی از اصلاحات را در سازمان ملل جلو بردند یا برخی از کشورها دنبال این بودند شورای حقوق بشر را جایگزین کمیسیون حقوق بشر بشود. به اینها دستاورد می‌گویند که رئیس جمهور یا نخست وزیر یا پادشاه یا وزیر خارجه‌ای توانست در حاشیه سازمان ملل به دست آورد.

ذاکریان ادامه داد: در کنار این دستاورد بزرگ که در داخل سازمان ملل است کشورها می‌توانند دستاوردهای حاشیه‌ای هم داشته باشند. یعنی آن رهبر یا آن پادشاه با سایر کشورهای روابط صمیمانه دارد اما روابطش را تعمیق می‌کند یا روابط را جدی‌تر می‌کند یا اگر روابطی وجود ندارد با هم می‌نشینند و مشکلات را حل می‌کنند. یا یک کشور دیگری میانجی می‌شود تا این مشکلاتی که بوجود آماده را حل و فصل کنند.

این کارشناس اظهار کرد: بعنوان مثال، در برخی از کنفرانس‌های بین المللی یا بخشی از مناسبات این اتفاقات را شاهد هستیم. بعنوان مثال، اختلافی که میان ایران و عراق در زمان شاه بود نماینده الجزایر یک بیانیه‌ای داد که منجر به آشتی دو کشور شد. به اینها دستاورد می‌گویند.

دو دستاورد دولت‌های قبل در سازمان ملل

ذاکریان افزود: در گذشته ایران دوبار دستاورد داشت. یکبار سفر آقای خاتمی که منجر به این شد سازمان ملل قطعنامه‌ای را به نام قطعنامه گفتگو تمدن‌ها تصویب کند و آن سال هم به نام گفتگوی تمدن‌ها نامگذاری شد که حتی یک هیاتی نیز دبیر کل سازمان ملل برای موضوع گفتگوی تمدن‌ها منصوب کرد. یک بار هم تصویب پیشنهاد آقای روحانی به نام طرح «جهان عاری از خشونت» در مجمع عمومی سازمان ملل بود. ولی در مورد سفر آقای رئیسی شاهد دست آور خاصی نبودیم. دلیلش هم این است که نه دولت برای این سفر استراتژی مشخصی داشت و نه شاهد شناخت درستی از تحولات و واقعیت‌ها در اطرافیان آقای رئیسی بودیم. 

تناقض سخنان رئیسی درباره همسایگان با واقعیت

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش، رئیسی در قسمتی از سخنرانی که در سازمان ملل داشت اشاره به این موضوع داشت؛ "جمهوری اسلامی ایران خواستار تعامل حداکثری با همه‌ کشورهای جهان بخصوص کشورهای همسایه و دوست خود است"  گفت: سوالی که باید از رییس جمهور پرسید، چند ملاقات با رهبران کشورهای عربی در سازمان ملل داشتید؟ کدام یک از سفیرهای خودشان را برگرداندند؟ آیا عربستان سفارتش را باز کرده یا امارات خیلی جدی برای بازگشایی سفارت خود اقدام می کند؟ آیا موضوع یمن حل شده است؟ کدام یک از پیشنهادهای ایشان توانست نظرهای را جلب کند؟

او افزود: البته من امیدوار بودم و هستم باتوجه به خوش قلبی که آقای رئیسی دارند و این بحث را مطرح کردند که روابط خوبی در منطقه با هم داشته باشند این اتفاق بیفتد ولی متاسفانه تا به امروز نتیجه‌ای دریافت نشده است که عوامل متعددی در این باره دخیل هستند. عده‌ای سال‌های گذشته موضوعاتی را مطرح می‌کردند که می‌گفتند ما قدرت منطقه‌ای هستیم یا ما باید از حوثی‌ها یا مسائل دیگر در منطقه حمایت کنیم و مسائل حساسیت انگیز دیگر را عنوان می‌کردند.

ذاکریان تصریح کرد: افرادی که در گوش‌هایشان پنبه گذاشته‌اند نمی‌شنوند و باید این پنبه‌ها را در آورند و یک تغییرات جدی در سیاست خارجی اتفاق بیفتد و نباید اینطور باشد که فقط بگویند ما دوست داریم با عربستان روابط داشته باشیم اما در مسئله یمن، در مسئله بحرین و در مسائل دیگر با شیوه گفت و گو و مسالمت آمیز و همکاری وارد عمل نشوند و با یک شیوه تقابلی عمل کنند.

چرا خاتمی موفق بود؟ 

وی اظهار کرد: اگر آقای خاتمی در سازمان ملل به یک دستاوردی رسید به این دلیل بود که با نظام جهانی ستیز نمی‌کرد. نمی‌توانید بگویید سیاست ما نه شرقی و نه غربی است و بعد در آغوش چین و روسیه قرار بگیرید و بخواهید ارتزاق کنید و بعد به سازمان ملل بروید و بگویید ما نه شرقی و نه غربی هستیم و از این طرف ما با چین و روسیه باشیم. من فکر می‌کنم سیاست خارجی ما از دانش روابط بین الملل و هنجارهای حقوق بین الملل فاصله گرفته است . اگر شما مبتنی بر منشور سازمان ملل سیاست خارجی‌تان را تنظیم کنید ولو اینکه با مکتب رئالیسم می‌خواهید به منافع ملی دست پیدا کنید موفق‌تر خواهید بود تا با برداشت‌های شخصی و برداشت‌های فردی.

با نگاه ایدئولوژیک نمی‌توان با دنیا ارتباط گرفت

او با اشاره به صحبت‌های رئیسی در خصوص مذاکرات در سازمان ملل گفت: من خیلی امیدوار نیستم که مذاکرات به توافق ختم شود. وقتی شما نگاهتان را ایدئولوژیک می‌کنید نمی‌توانید با دنیا ارتباط بگیرید. وقتی شما با یک نگاه هنجارشکنانه به نظام جهانی نگاه می‌کنید برای امریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها و روسیه و چین چنین چیزی بد نیست که یک ابزاری وجود داشته باشد که همه بتوانند حول آن اشترکا ارتزاق کنند. در حال حاضر ایران یک ابزاری شده که همه می‌توانند به واسطه آن یک روزی بخورند.

ذاکریان در پایان خاطرنشان کرد: امریکایی‌ها سلاحشان را به عربستان می‌فروشند. اسرائیلی‌ها حضور خودشان را در سرزمین‌های اشغالی تثبیت می‌کنند. روس‌ها در مسائل اوکراین خواسته‌های خودشان را جلو می‌برند. چینی‌ها می‌توانند کالاهای بنجل خودشان را در بازار ایران مثل خودروهای عقب مانده‌شان بفروشند. پس دلیلی ندارد که ایران تبدیل به یک قدرت بزرگ در منطقه شود؟ ایران قوی برای امریکا و اروپا و اسرائیل و روسیه و چین یک خطر است و ایران خودش هم دارد به سمتی می‌رود که به همین صورت ضعیف باقی بماند و این دیگر با گفتن اینکه ما دوست داریم و ما می‌خواهیم و ما روابط خوبی می‌خواهیم داشته باشیم فقط در حد حرف باقی می‌ماند.