خبری در راه است؟

در باب اهمیت یک دیدار

دیدار مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با مقامات کشورمان از این حیث حائز اهمیت است که با گذشت سه ماه از پایان دور هشتم مذاکرات احیای برجام و تأکید مقامات کشورمان نسبت به در جریان بودن رویه گفت و گو‌ها اما در عمل، اثری از تمایل ایران و آمریکا-به عنوان دو سوی اصلی جریان مذاکرات احیای برجام- برای ادامه روند این گفت و گو‌ها مشاهده نشد. حتی با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا و کاهش کرسی‌های دموکرات‌های در این نهاد بیم آن می‌رفت که دیگر تمایلی در تهران و واشنگتن برای ازسرگیری پروسه این مذاکرات وجود نداشته باشد.

اما تأکید مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به تسریع در زمان برگزاری مذاکرات دوحه هرگونه ابهام نسبت به، به بن بست رسیدن روند این مذاکرات را از ذهن‌ها زدود. اظهارات بورل بورل مبنی بری اینکه « ما قرار است در روز‌های آتی مذاکرات را از سر بگیریم و اینکه می‌گویم روز‌های آتی واقعاً روز‌های آتی و فوراً است.» در همین راستا ارزیابی می‌شود. بورل برای نشان دادن میزان تمایل خود برای برگزاری این مذاکرات تأکید می‌کند: « قرار است به سرعت بن بست به وجود آمده را بشکنیم و تنشی که در روز‌های گذشته وجود داشته را متوقف کنیم. »

موضوعی که حسین‌امیرعبدالهیان، وزیرخارجه کشورمان نیز با صحه گذاشتن بر آن اینطورعنوان می‌کند که «گفت‌وگو‌ها به زودی از سر گرفته می‌شود و‌امیدواریم طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق، اقدامات مسوولانه انجام دهد و به تعهداتش عمل کند چرا که برای ایران مهم است که نفع کامل اقتصادی از توافقی که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شده را به دست بیاورد و چرخه انتفاع اقتصادی ایران از این توافق کامل شود. »

البته به نظر می‌آید که سفر این مقام عالی رتبه اروپایی به ایران، با چراغ سبر مقامات واشنگتن صورت گرفته باشد و بی‌ارتباط با دیدار اخیر او و انریکه مورا، معاون قائم مقام مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با رابرت ملی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که اخیراً در بروکسل انجام شد، نباشد. مورا در همین رابطه می‌گوید: «دولت بایدن به‌دلایل مختلف به‌دنبال دستیابی به توافق برای احیای برجام است.»

نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات کنگره، طولانی شدن پروسه جنگ روسیه با اکراین و نیاز به ذخایر بیشتر منابع نفتی همزمان با تحریم مسکو از سوی کشور‌های اروپایی و بیم واشنگتن از سوق دادن بیش از پیش تهران به محور روسیه و پکن، شاید از دلایل تمایل بایدن برای تسریع در روند مذاکرات احیای برجام باشد. البته وزیرامورخارجه کشورمان نیز اخیراً و در آخرین پست اینستاگرامی خود اینطور نوشت که «ایران هم مایل به دستیابی به توافق است و هیچ‌گاه هم از میز مذاکره خارج نشده و اگر سایر طرف‌ها اراده لازم را داشته باشند، ایران مصمم به نیل به توافق پایدار است. »

تأکید مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به «برجامی» نبودن مذاکرات دوحه این امر را متبادر می‌سازد که هدف این مذاکرات علاوه بر تسریع در روند حل اختلافات برجامی ایران و آمریکا، برگزاری گفت و گو‌ها بدون حضور نمایندگان دولت‌هایی است که بنا بر مصالح‌شان (روسیه) و در گروکشی با طرف‌های غربی، روند گفت و گو‌های وین را به قهقرا سوق دادند؛ سفر روز‌های گذشته سرگئی لاوورف، وزیرخارجه روسیه به تهران که دقیقاً پیش از حضور جوزف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ایران صورت گرفت در همین راستا قابل ارزیابی است.

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که همواره با شدت گرفتن روند گفت و گو‌های احیای برجام، ما شاهد تحرکات بیشتر سعودی‌ها نسبت به حل و فصل اختلافات سیاسی و دیپلماتیک با ایران نیز، هستیم. یعنی تسریع در روند مذاکرات برجام، ریاض را هم به نشستن پای میز مذاکرات دوجانبه با تهران سوق می‌دهد که سفر امروز مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق به تهران به عنوان میانجی مذاکرات ایران و عربستان که تنها چندساعت پس از ترک فرودگاه جده و مذاکره با محمدبن سلمان، ولیعهد سعودی صورت گرفت، در همین راستا قابل بررسی است.

ایران و عربستان تاکنون ۵ دوره مذاکرات دوجانبه را با میانجیگری عراق و تحت مسوولیت مستقیم مصطفی الکاظمی نخست وزیر این کشور برگزار کرده‌اند.