در طول ربعقرن گذشته، رؤسای جمهور امریکا، بارها طرحهایی را برای مقابله با چین ارائه کردهاند. جورج دبلیو بوش، چین را «رقیب استراتژیک» نامید؛ اما دیری نپایید که سرگرم جنگ با تروریسم شد.
باراک اوباما، بحث «محوریت آسیا» را مطرح کرد، اما آنقدری در افغانستان و خاورمیانه غرق بود که نمیتوانست عملکرد خوبی در گفتگوها داشته باشد.
دونالد ترامپ، رویکرد تقابلآمیزتری با چین در پیش گرفت؛ اما بسیاری از متحدان امریکایی را از خود رانده و از معاملهای تجاری که به طور گستردهای میتوانست با نفوذ چین مقابله کند، خارج شد.
و جو بایدن، این هفته قرار است برای اولینبار در مقام ریاستجمهوری از آسیا بازدید کند. او امید دارد که بتواند به متحدان و شرکای خود در منطقه این اطمینان را بدهد که علیرغم جنگ در اوکراین، کماکان به چین به عنوان یک چالش تهاجمی فزاینده نگاه میکند.
او بیستم ماه می وارد کره جنوبی شد و در بیستودوم می نیز به منظور شرکت در اجلاس سران «کواد» [گروه امنیتی متشکل از امریکا و استرالیا و هند و ژاپن] عازم ژاپن خواهد شد. و در آنجا قرار است از چارچوب اقتصادی هند و اقیانوس آرام (IPEF) رونمایی کند؛ طرحی برای تقویت تجارت با/میان کشورهای آسیایی... که هنوز مبهم مانده است.
عطف به سوابق نهچندان روشن اسلاف آقای بایدن در این منطقه، بایدن چارهای جز پیشروی ندارد. با این حال، این «پیشزمینه» داستان است که سفر بایدن را به یک چالش تبدیل میکند. او باید بتواند مخاطبان خویش را متقاعد کند که در پسِ سخنانش، در دو زمینه، محتوایی نهفته است: امنیت و تجارت.
با امنیت شروع کنیم. ژاپن که از تهاجمات مکرر چین به آبهای سرزمینی خویش در رنج است، مدتهاست که چین را به مثابه تهدیدی وجودی میبیند. بسیاری از کشورهای جنوبشرق آسیا، نگران اقدامات چین برای اعمال ادعاهای دریایی خویش در دریای جنوبی چین هستند.
درگیریهای خونین مرزی نیز بر نگرانیهای هند در مورد همسایهی غولآسای خود افزوده است. و جنگ در اوکراین نیز این نگرانی را تشدید کرده که احتمال دارد چین علیه تایوان (جزیره دموکراتیکی که آن را متعلق به خود میداند) اقدام نظامی انجام دهد.
خطرات دیگری نیز وجود دارند. کره جنوبی و ژاپن نگران هستند که اتکا به بازدارندگی هستهای امریکا عاقلانه نباشد... خصوصاً با یادآوری اتحاد متزلزلی که به طور ویژه در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ ایجاد شده بود.
این تردیدها به ویژه با توجه به این موضوع که کره شمالی کماکان به گسترش زرادخانه هستهای خویش و توسعهی موشکهایی با قابلیت حمل کلاهک تا امریکا ادامه میدهد، بارزتر هم میشود.
البته که گسترش مانورهای نظامی مشترک در آسیا، از زمان روی کارآمدن جو بایدن و امضای AUKUS (توافق امریکا و بریتانیا برای کمک به استرالیا در ساخت زیردریاییهای هستهای) نشانههای دلگرمکنندهای هستند. اما نیاز است که بایدن واضحتر توضیح بدهد که چطور قصد دارد در دفاع از منطقه مشارکت نماید.
همچنین که باید روشن کند که امریکا چگونه قصد کمک اقتصادی به کشورهای آسیایی را دارد. بسیاری از متحدان امریکا در منطقه، بخش عمدهای از تجارت خویش را با چین انجام میدهند؛ که کرهی جنوبی نمونهای از آنهاست: میزان تجارت این کشور با چین برابری میکند با مقدار تجارتی که با دو شریک بزرگ تجاری خویش، یعنی امریکا و ژاپن (در مجموع) انجام میدهد.
با توجه به حجم وسیع اقتصادی چین، بسیاری از دولتهای منطقه، در نشستی که در ماه جاری با رهبران منطقه برگزار شد، تحتتأثیر پیشنهاد امریکا برای سرمایهگذاری ۱۵۰ میلیوندلاری در آسیای جنوبشرقی قرار نگرفتند.
چارچوب اقتصادی هند و اقیانوس آرام (IPEF)، که به عنوان معاهدهای تجاری در نظر گرفته نمیشود، برای کمک به حذف کشورهای آسیایی از تجارت با چین است؛ این چارچوب با تعیین استانداردهای مشترک و تلاش برای تابآور کردن بیشتر زنجیرهی تأمین (و سایر موارد) عمل میکند.
بایدن، در کره جنوبی، از کارخانهای نیمههادی که متعلق به سامسونگ بود بازدید به عمل آورده و در مورد زنجیرههای تأمین یکپارچهتر سخن گفت. اما IPEF عمدتاً به سبب عدم گسترش دسترسی به بازار امریکا مورد انتقاد قرار گرفته است.
بایدن همچنین باید بتواند کشورهای آسیایی را متقاعد کند که میتوانند بدون متحملشدن انتقامی از سوی چین، به آن بپیوندند. وقتی آقای یون اشاره کرد که کره جنوبی امکان دارد به IPEF ملحق شود (چشماندازی که او در حالحاضر به آن متعهد شده است)، چین سریعاً نسبت به «جداسازی» هشدار داد.
سیاستهای منطقه، مأموریت بایدن را پیچیده میکند. وجود هند، برای مقابله و نیز ایجاد موازنه با چین، ضروری است. ولی با این وجود این کشور از محکومکردن تهاجم روسیه به اوکراین خودداری کرده است... عمدتاً هم به این دلیل که نیروهای مسلح هند، کماکان به تسلیحات روسیه وابستهاند.
فیلیپین، که یکی از قدیمیترین متحدان امریکا در آسیاست، به تازگی رئیسجمهور جدیدی را انتخاب کرده است؛ رئیسجمهوری که تصور میشود به چین نزدیک باشد. و کره جنوبی و ژاپن نیز مدتهاست بر سر این موضوع که ژاپن چطور باید تاوان حکومت استعماری خویش را بدهد، اختلاف نظر دارند.
سیاستهای خودِ امریکا هم منبع بالقوه بیثباتی هستند. در ذهن سیاستگذاران آسیایی، چشمانداز رئیسجمهوری منزویتر که در سال ۲۰۲۴ بخواهد وارد کاخ سفید شود، وجود دارد. واقعهای که میتواند برای آقای بایدن نهتنها به معنای تخفیفیافتن نگرانیها و از دست دادن تمرکزش باشد (اتفاقی که برای پیشینیان او نیز افتاد)... بلکه امکان دارد جانشینان او را نیز بیشتر به بیراهه بکشاند.
کشورهای آسیایی نیازی به یادآوری اهمیت مقابله با چین ندارند؛ اما باید متقاعد شوند که امریکا میتواند در مسیر خویش پابرجا و پایبند اهداف خود بماند.
#روزنامه اینترنتی فراز #سایت فراز
پرسش افکار عمومی به بهانه چالش با کریمی قدوسی
بررسی تامین حقابه هیرمند در گفتگوی فراز با مسعود امیرزاده
دیاکو حسینی در گفتوگو با فراز پاسخ موشکی و پهپادی به اسراییل را بررسی کرد
اینفوگرافیک
هفتخوان خرید گوشیهای اپل در ایران