خیلی وقت است که ایران مال محل تشکیک های بزرگ اقتصادی است، یکی از آنها ارتباط آن با بانک آینده است. بانک آینده سرمایه گذار و مالک اصلی این پروژه است. همین بانک رکورددار زیان انباشته بانکی در ایران هم هست. یعنی بیش از ۹۵ هزار میلیارد تومان تا پایان سال ۱۴۰۰ که معادل ۴۰ برابر سرمایه نظارتی این بانک است.
تنها در سال ۱۴۰۰ فعالیت های این بانک ۲۷ هزار میلیارد تومان ضرر انباشته داشته که به زیان سال های قبل افزوده شده. به عبارت دقیق یعنی اینکه بانک آینده در سال ۱۴۰۰ روزانه ۱۵۰ میلیارد تومان ضرر به همراه داشته. این تا اینجای کار یعنی آنکه ما با یک بانک صد در صد ورشکسته از نظراقتصادی مواجه هستیم. اما ماجرا هنوز جالب تر از این هم می شود.
در وام های اعطا شده بانک سرمایه که عامل این زیان انباشته هستند دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه طبق صورت های مالی سال ۱۴۰۰ اکثر این وام ها به کسب و کارهای غیرمولد پرداخت شده اند که امکان بازپرداخت ندارند. بر اساس همین صورت های مالی بانک آینده ۱۰۰ برابر سقف قانونی به اشخاص وام داده. نکته دوم اما این است که ۸۰ درصد این تسهیلات به شرکت های زیرمجموعه خود بانک آینده اعطا شده اند. حالا برویم سراغ نکته ای جالب تز از اینها.
بانک آینده ۸۰ درصد تسهیلات خود را به شرکت های زیر مجموعه خودش پرداخت کرده و یک زیان انباشته ۹۵ هزار میلیارد تومانی به اقتصاد کشور وارد آورده است. اما آن تسهیلات صرف چه چیزی شده؟ قطعا بحث هیچ عملیات تولیدی در کار نیست. یعنی نه با این وام ها کارخانه ای احداث شده، نه کسب و کار جدیدی باز شده، نه بخش خدماتی کشور گسترش یافته. عمده این تسهیلات تا الان خرج افزایش دارایی این شرکت ها با خرید و انباشت املاک و مستغلات شده است.
ویژگی این املاک و مستغلات چیست؟ این است که بیشترین نفع از افزایش تورم در درازمدت مشمول همین بخش املاک و مستغلات می شود.
تا اینجا قدری رابطه بین بانک آینده و حوزه املاک و مستغلات روشن شد. حالا برویم سراغ بحث بزرگی دارایی این بانک یعنی بازار ایران مال؛ این مجموعه تقریبا هیچ درآمد مولدی در طول سال ندارد. کافی است یک بار به آنجا سر بزنید تا بتوانید حجم مغازه های لوکس و بزرگ اما خالی از مشتری و خریدار آن را به چشم ببینید.
در واقع سود ایران مال از تورم ناشی می شود. جایی که در پایان هر سال به دلیل وجود تورم بزرگ در کشور ارزش اسمی این مجموعه هم افزایش پیدا می کند. مثلا بر اساس آخرین گزارش این مجموعه بیش از ۱۹۳ هزار میلیارد تومان قیمتگذاری شده. ارزشگذاری قبلی آن ۱۱۸ هزار میلیارد تومان بوده و این نشان از یک افزایش بیش از ۶۰ درصدی در فاصله دو ارزشگذاری دارد. شما در کدام فعالیت اقتصادی می توانید چنین سودی را تضمین کنید؟
شایبد برخی بگویند هر کسی در حوزه املاک سرمایه گذاری می کرد با همین سود نسبی مواجه می شد. این حرفی کاملا درست است اما وقتی پای ارتباط بانک آینده با ایران مال وسط بیاید تازه بخش اصلی حقیقت چهره خود را نشان می دهد. بانک سرمایه بخش عمده زیان انباشته خود را که اکنون 95 هزار میلیارد تومان است از طریق همین ارزشگذاری املاک و مستغلات جبران می کند.
به عبارت دقیق تر یکی از کارویژه های اصلی جایی چون ایران مال این است که افزایش قیمت آن تحت تاثیر تورم، زیان انباشته چندهزار میلیاردی بانک آینده را پوشش دهد. پس برای چنین مجموعه ای شاید اولویت مهمی نباشد که آیا مستقیما از مغازه ها و بخش های مختلفش درآمد دارد یا نه؟
نکات جالب موضوع البته هنوز تمام نشده اند؛ زیان انباشته بانک هایی نظیر بانک آینده از عوامل مهم افزایش نقدینگی در کشور و در نهایت افزایش تورم است. حالا صحنه را خوب نگاه کنید تا ببینید با چه چرخه عجیب اقتصادی مواجه هستید. بانک آینده بدون حساب و کتاب و ۱۰۰ برابر سقف قانونی خود وام هایی اعطاء می کند که ۸۰ درصد آنها نصیب زیرمجموعه های خودش می شوند و از این طریق باعث ایجاد تورم در جامعه می شود.
به طور متوسط هم اکنون بانک آینده به هر فرد ایرانی حدود یک میلیون و دویست هزار تومان از این محل بدهکار است. یعنی اینکه این مجموعه در سخت ترین شرایط تحریم در حال زدی از جیب مردم با توسل به خلق پول است.
اما در مرحله بعد این تورم باعث افزایش قیمت همان املاک و مستغلاتی می شود که زیرمجموعه های بانک آینده آنها را صاحب شده اند. یعنی بانک آینده نه تنها در ایجاد تورم نقش داشته بلکه از تورمی که ایجاد کرده سود هم می برد.
حالا می رسیم به مرحله سوم؛ بانک آینده از همین تورمی که سود آن را در بخش مستغلات برده به نفع پوشش دادن همان بدهی ها و زیان انباشته ای استفاده می کند که عامل همین تورم بودند. بیایید یک لحظه خود را به جای بانک سرمایه یا هر بانک دیگری بگذارید؛ با چنین فرآیندی چه دلیلی دارد که افزایش تورم برای این نوع بانک ها نگران کننده باشد؟ اصلا در چنین مناسباتی چرا بانک ها باید دنبال عملیات بانکی درست و انجام وظایف حرفه ای خود بروند؟
تازه همه آنچه که گفته شد به شرط این است که ایران مال تخلفات دیگری نداشته باشد. اما چنین نیست و ما تخلفات دیگری هم در این میان می بینیم. مثلا بارها اعتراض شده که قیمتگذاری ایران مال واقعی نیست و قیمت این مجموعه خیلی بیشتر از ارزش واقعی آن اعلام شده است. برخی می گویند ارزش واقعی ایران مال چیزی در حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، یعنی نصف قیمت اعلام شده رسمی.
یا اینکه در جریان ساخت این مجموعه تنها ۲۱۰ هزار متر مربع تخلف ساخت و ساز رخ داده است. اینها تازه بخش کوچکی از ابهامات مربوط به ایران مال هستند، مجموعه ای عظیم که پشت خشت خشت آن واقعیتی متفاوت از زرق و برق آن نهفته است.
بررسی تامین حقابه هیرمند در گفتگوی فراز با مسعود امیرزاده
دیاکو حسینی در گفتوگو با فراز پاسخ موشکی و پهپادی به اسراییل را بررسی کرد
در گفتوگوی فراز با ناصر نوبری، آخرین سفیر ایران در شوروی بررسی شد:
اینفوگرافیک
هفتخوان خرید گوشیهای اپل در ایران