حرکت دولت رئیسی به سمت شکستن رکورد تاریخ تورم ایران تا پایان ۱۴۰۱

دولت رئیسی در خرداد ماه با ثبت تورم ماهانه ۱۲ و ۳ دهم درصد رکورد این رقم را در تاریخ ایران شکست. مرکز آمار ایران یک ماه پس از آن یعنی برای تیرماه رقم تورم ماهانه را ۴ و ۶ دهم درصد اعلام کرده که کمتر از یک سوم رقم خردادماه است. شاید تورم ماهانه تیرماه مقابل تورم ماهانه خرداد زیاد به نظر نیاید اما همین رقم هم اصلا کم نیست. در واقع آخرین بار در آبان سال ۹۹ چنین رقم بزرگی برای تورم ماهانه کشور ثبت شده بود. بنابراین تورم ماهانه تیرماه هم علی رغم کاهش نسبت به ماه قبل از آن، باز هم از نظر اقتصادی یک رشد شدید را تجربه کرده است.

عوامل اصلی این تورم طبق گزارش مرکز آمار ایران، افزایش قیمت مواد غذایی، هزینه پزشک و درمان و افزایش هزینه مواد شوینده بوده اند. به طور کاملا مشهود می توان دید که حذف ارز ترجیحی همچنان بعد از دو ماه آثار خود را بر روی افزایش قیمت ها نشان می دهد.

سیاست تورمی رئیسی؛ از تبلیغات تا واقعیت

سوال اصلی اما این است که با این اوضاع به کجا خواهیم رفت؟ روز ششم مهرماه سال ۱۴۰۰ ابراهیم رئیسی بحث تورم را خط قرمز دولت خود اعلام کرده بود. او که در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت سخن می‌گفت، همچنین به بانک مرکزی دستور داد که سیاست‌های پولی را متناسب با مدیریت نقدینگی و کنترل تورم پیگیری کند.

۱۰ ماه پس از آن سخنان و البته وعده های بسیار بیشتر رئیس جمهوری و حامیانش در دوره تبلیغات انتخاباتی برای کاهش تورم، تمام شواهد حاکی از آن است که هیچ چشم انداز کوتاه مدتی برای مهار تورم وجود ندارد.

در همین ۴ ماه اول سال قیمت کالا و خدمات مصرفی به طور متوسط ۲۵ درصد بالا رفته. اوضاع قیمت مواد غذایی از این هم بدتر بوده و افزایشی ۴۴ درصدی تجربه کرده است. اگر بازه زمانی یک ساله را در نظر بگیریم طبق گزارش مرکز آمار ایران قیمت مواد غذایی در ۱۲ ماه گذشته بیش از ۹۰ درصد رشد داشته اند.

رکوردزنی تورم 25 ساله در خوش بینانه ترین سناریو

ساده ترین نتیجه گیری از اعداد و ارقام فعلی تورم هم هیچ چشم انداز امیدوارکننده ای تصویر نمی کند. تا آخر سال ۱۴۰۱ در بهترین حالت ممکن تورم از ۴۰ درصد کمتر نخواهد شد. یعنی جامعه فعلا نباید به تورمی کمتر از این فکر کند. اما چرا؟

خوش بینانه ترین سناریوی تورمی برای ماه های آینده اینگونه است؛ در ۱۰ ماه فعالیت دولت رئیسی کمترین رقم تورم ماهانه متعلق به اسفندماه ۱۴۰۰ است که این عدد ۱ و ۳ دهم درصد شده بود. اگر فرض بگیریم تمام 8 ماه باقی مانده تا پایان سال رقم تورم ماهانه از همین میزان بیشتر نشود، عدد تورم سالانه در پایان اسفندماه بالای ۴۳ درصد خواهد بود.

همین نرخ تورم ۴۳ درصدی که بر اساس یک سناریوی خوش بینانه پیش بینی می شود، بالاترین نرخ تورم ۲۵ سال اخیر است.

تورم بالای ۵۰ درصد در حال نزدیک شدن

اما سناریوی دیگری هم هست؛ اگر تورم ماهانه در ۸ ماه پیش رو تا اسفند ۱۴۰۱ به اندازه متوسط تورم ماهانه یک سال اخیر باشد آن وقت مردم ایران در حالی به استقبال عید نوروز ۱۴۰۲خواهند رفت که به احتمال قریب به یقین تورمی بالای ۵۰ درصد را تجربه می کنند.

این عدد ۵۰ درصد البته معنا و اهمیت مهمتری هم دارد که آن شکسته شدن رکورد تورم سالانه تاریخ ایران است. تورم ایران در سال ۱۳۷۴ و در دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی به عدد ۴۹ و ۳ دهم درصد رسید. رقمی که هیچگاه قبل و بعد از آن در اقتصاد ایران تجربه نشده بود. اما مسیر ارقام مربوط به تورم در ماه های اخیر اوضاع اقتصاد ایران را برای عبور از این رکورد تاریخی بسیار مستعد کرده.

سقوط طبقه متوسط، افزایش رکود

مساله اما فقط همین اعداد و ارقام نیستند، ماجرا بزرگتر از این حرف هاست. حقوق کارکنان دولت در سال جاری فقط ۱۰ درصد افزایش داشته و این در حالی است که تنها تورم ماهانه خردادماه بالای دوازده درصد بوده. تثبیت تورم بالای ۴۰ درصد در شرایط کنونی به معنای سقوط عده بیشتری از طبقه متوسط به زیر خط فقر خواهد بود.

ماجرا اما فقط به سقوط این افراد به زیر خط فقر منتهی نمی شود؛ این قشر قدرت خرید خود را از دست خواهند داد و معنای آن این است که بازارهای مختلف در ایران عمدتا با کاهش شدیدتر تقاضا مواجه خواهند شد. نتیجه کاهش تقاضا هم کاهش تولید و در نهایت افزایش رکود است.