۴ پرسش درباره پیشنهاد ۵۰ میلیارد دلاری چینی ها
چرا حامیان چین جزئیات را نمی گویند؟
ماجرای روابط دولت حسن روحانی با چینی ها سالهاست که محل انتقاد رقبای سیاسی اوست. رقبای سیاسی و منتقدان روحانی میگویند او از روی قصد و با انفعال آگاهانه نگذاشت تا روابط چین و ایران و سرمیاه گذاری های اقتصادی مشترک دو طرف رشد کند. از جمله در یکی از آخرین اظهارنظرهای مطرح شده در این رابطه جواد منصوری، سفیر اسبق ایران در چین در برنامه تلویزیونی دست خط مدعی شد: «سال ۹۵ چین پذیرفت که ۵۰ میلیارد دلار برای ما پروژه اجرا کند و بهجای پول آن بهتدریج نفت بگیرد اما دولت وقت گفت میخواهیم با اروپاییها کار کنیم.» منصوری در سال های ۸۵ تا ۸۸ سفیر ایران در چین بود. همین ادعا قبلا هم توسط افراد دیگری مطرح شده بود اما یک روز پس از او، بهادری جهرمی سخنگوی دولت هم در شبکه افق همین موضوع را تکرار کرد و از رد کردن پیشنهاد همکاری اقتصادی چینی ها توسط دولت حسن روحانی به امید کار با طرف های غربی سخن گفت. اما درباره این چند نکته وجود دارد که مدعیان ادعای یاد شده درباره آن توضیحی نمی دهند.
۱- کسانی که موضوع پیشنهاد ۵۰ میلیارد دلاری چین برای همکاری با ایران را مطرح می کنند باید این را هم بگویند که این پیشنهادها در چه حوزه هایی، با چه شرایطی، برای چه پروژه هایی و در ازاء هر پروژه با چه قیمت تمام شده ای بوده؟ به عبارتی اگر چنین پیشنهادی وجود داشته آیا قیمت جزئیات پروژه ها و شرایط آن هم منطقی بوده؟ در این پیشنهاد قرار بوده نفت ایران به ازاء هر بشکه با چه قیمتی به چینیها عرضه شود؟
۲- سفیر پیشین ایران در چین و بسیاری دیگر از منتقدان دولت روحانی موضوع پیشنهاد ۵۰ میلیارد دلاری را به سال ۹۵ مربوط می دانند که دولت آن را رد کرده بود. اما در همان دولت حسن روحانی برنامه جامعه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین مطرح و پیگیری شد که حجمی بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار را در بر می گرفت و توافقنامه رسمی آن در سال ۱۳۹۴، یعنی یک سال قبل از سال 95۹۵ توسط وزیران خارجه دو کشور امضا شده بود. اگر بپذیریم که پیشنهاد ۵۰ میلبیارد دلاری چین صحت داشته باشد و باز هم بپذیریم که دولت وقت برای خوشایند غربی ها آن را مورد توجه قرار نداده پس تکلیف قرارداد مهمتر و استراتژیک همکاری ۲۵ ساله چه می شود؟ با این منطق قرارداد جامع ۲۵ ساله به طریق اولی باید متوقف میشد.
۳-در فروردین ماه امیر امینی، معاون وزیر سابق راه و شهرسازی در خبرگزاری ایرنا گزارشی از ماجرای پیشنهاد ۵۰ میلیارد دلاری چینیها ارائه کرد. آن گزارش که همچنان با تیتر «ماجرای قرارداد ۵۰ میلیارد یورویی با چین چه بود؟» در دسترس است بر چند نکته اساسی درباره این پیشنهاد تاکید کرده. اول اینکه این پیشنهاد به واسطه یک گروه تازه تاسیس که فاقد اسناد رسمی هم بوده مطرح شده بود و هیچگاه به طور رسمی توسط دولت چین به دولت ایران عرضه نشد. نویسنده گفته در سفر به چین همراه با گروه پارلمانی ایران برای صحت سنجی اعتبار گروه پیشنهاد دهنده حضور داشته و «در طول سفر اصرار بنده بر این بود که مدرکی از سوی نماینده انجمن مذکور که سابقه دلالی در قراردادهای قبلی را داشت و از قضا خوشنام هم نیست ارائه شود که تا انتهای سفر هم هر قدر اصرار کردیم، ارائه نشد.» به گفته امینی «گروه مذکور میخواست اختیار جمهوری اسلامی در انتخاب سرمایهگذار چینی را سلب کرده و خود از میان شرکتهای چینی سرمایهگذار برای پروژههایی که بعدا توسط ایران اعلام میشد سرمایهگذار معرفی کند. این به معنی دریافت حق انحصاری دلالی برای مذاکره و عقد قرارداد با هر شرکت چینی از سوی این شرکت بود.» به گفته امینی موسسه بیمه سرمایهگذاریهای چین، بلکه هیچ مقام دیگر چینی گروه مذکور را برای سرمایهگذاری در ایران به جمهوری اسلامی ایران رسما معرفی نکرد.
۴-هم اکنون ۱۰ ماه از عمر دولت سیزدهم می گذرد. این دولت مدعی چند موضوع اساسی بود و همچنان بر این مواضع پافشاری می کند. از جمله یکی اینکه باید در سیاست خارجی با نگاه به شرق و همکاری با قدرت هایی چون چین و روسیه به تقویت ایران پرداخت. دیگر هم اینکه تحریم ها و مساله FATF نه مشکلی برای فعالیت های داخلی اقتصاد ایران هستند و نه مانعی برای همکاری های خارجی خصوصا با شرکایی نظیر چین. سوال این است که چرا دولت سیزدهم همان قرارداد 50۵۰ میلیارد دلاری با چینی ها را زنده نمیکند و یا برای پایه ریزی قراردادی مشابه آن وارد کار نمی شود؟