سفته و اعتبارات دیجیتال؛ فصلی تازه در نظام بانکداری

آفتاب تابستانی روز دوشنبه از میان شاخه های نیمه‌عریان درختان زبانه می‌کشد و نوید ظهری دیگر را می‌دهد. خیابان صوراسرافیل مانند اکثر ساعات شبانه روز شلوغ است و پر هیاهو؛ خیابانی که به دلیل مماس بودن با خیابان ناصرخسرو، واژه «دارو» را فراوان در گوشه و کنار آن خواهی شنید. به سمت ساختمان عریض و طویل وزارت اقتصاد تغییر مسیر می دهم. نرده‌های قهوه ای رنگ وزارتخانه ، مماس با جست و جوی قدم‌هایم از نظرم می گذرد و به درِ پشتی و نگهبانی ساختمان ختم می شود. پس از پاسخ به نگهبان بی حوصله درباره این که چه کسی هستم، از کجا می آیم و این جا چه می‌کنم، از او سراغ مکان برگزاری آیین رونمایی از «نسخه الکترونیکی سفته و اعتبارات دیجیتال» را می گیرم. مقصد ساختمان دوم، سالن «جهاد اقتصادی» است که در محاصره خبرنگاران و دوربین های آماده به ضبط قرار گرفته است. صدای میکروفن خیلی بلند نیست اما از بالای پله ها صدای یکی از میزبان های مراسم که از قضا از مهم ترین بانیان این رویداد نیز هست به گوش می رسد؛ روابط عمومی بانک ملی ایران می گوید:«مقدم مهمانان عزیز را گرامی می داریم…»

چهره های پوشیده با ماسک را به راحتی نمی توان شناخت. با این حال، «فرهاد دژپسند» وزیر امور اقتصادی و دارایی، محمد علی دهقان، معاون وزیر اقتصاد ، امید علی پارسا، رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی و محمد رضا حسین زاده، مدیر عامل بانک ملی ایران که در صدر مراسم حضور دارند، چهره های آشنا و تاثیرگذار در این آیین رونمایی به شمار می آیند.

در ابتدای مراسم دکتر «محمد علی دهقان»، معاون وزیر اقتصاد با اشاره به اقتصاد هوشمند که موجب تسهیل فضای کسب و کار و در نهایت رشد اقتصادی خواهد شد گفت: «سفته الکترونیک با هدف تسهیل پرداخت تسهیلات به متقاضیان و در مرحله نخست پرداخت تسهیلات کرونایی از امروز فعال می‌شود».

دهقان با اشاره به فعالیت‌های خوبی که بانک ملی در این زمینه انجام داده است ادامه داد:‌ «تاکنون بانک ملی اقدامات خوبی در توسعه نظام الکترونیکی خود انجام داده تا تهیه تسهیلات و اعتبارات به سرعت انجام شود. از سوی دیگر ما هم در وزارت اقتصاد برنامه‌های مشخصی برای اعطای اعتبار به صورت الکترونیکی انجام داده‌ایم و حال می‌توانیم بگوییم که نظام و تشکیلاتی که در وزارت اقتصاد برای الکترونیکی کردن فرایند تخصیص تسهیلات به صورت الکترونیکی انجام شده در گام اول منجر به تولد سفته الکترونیکی شده است».

از بحث‌های مهم دیگر مطرح شده در مراسم رونمایی از سفته الکترونیکی، بحث اجرای طرح شمولیت یا فراگیر مالی بود. در این زمینه «عباس معمارنژاد»، معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد، اجرای این طرح در کشور را یکی از برنامه‌های اساسی وزارت اقتصاد عنوان و اعلام کرد که به زودی و تا قبل از پایان سال جاری، استراتژی فراگیری مالی در کشور تدوین خواهد شد. معمار نژاد در این زمینه اظهار کرد:‌ «فراگیری مالی یکی از بحث‌های مهم در دنیا است و به این معنی است که بتوان خدمات مالی را به صورت عادلانه در اقصی نقاط کشو و در اختیار تمامی افراد به آسانی و با هزینه مناسب قرار داد. در سال ۲۰۱۷ در ایران ۹۴ درصد افراد بزرگسال حساب بانکی داشته‌اند و ما در این زمینه جایگاه ۲۷ دنیا را داشتیم اما در حوزه اعتبارات وضعیت خوبی نداشتیم چرا که تنها ۱۹ درصد مردم امکان دسترسی به اعتبار بانکی را داشتند که این میزان بسیار اندک است. در واقع دلیل این اتفاق شعبه‌ محوری در نظام بانکی کشور است».

او ادامه داد: «حالا می‌توانیم بگوییم که به کمک بانک ملی ارائه تسهیلات و اعتبارات از احراز هویت گرفته تا ارسال درخواست، امضا، ارسال قرار‌داد و دریافت ضمانت مانند سفته و … به صورت کاملا الکترونیکی انجام می‌شود».

زیرساخت های آماده بانک ملی برای ارتقای نظام بانکداری کشور

پیاده‌سازی طرح سفته الکترونیکی بیش از یک سال بود که در دستور کار بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار داشت. یکی از چالش‌های به کارگیری سفته الکترونیکی استفاده و به کارگیری امضای الکترونیکی بود. چندی پیش بانک ملی در نامه‌ای به دبیر شورای فناوری اطلاعات اعلام کرده بود که زیرساخت‌های لازم برای به کارگیری امضای الکترونیکی را در بانک ملی ایجاد کرده است. طبق اعلام بانک ملی، این بانک در پروژه اعطای تسهیلات کرونا و همچنین برای اعطای اعتبار خرید تسهیلات از محل وثیقه‌گذاری سهام عدالت از احراز هویت دیجیتالی و امضای الکترونیکی استفاده می کند.

در این مراسم مدیران بانک ملی از آمادگی کامل زیرساخت‌های دیجیتال برای ارائه تسهیلات و اعتبارات به صورت تمام الکترونیکی و از طریق موبایل خبر دادند و اعلام کردند که از حالا دیگر کسب‌وکارها و افراد برای دریافت تسهیلات نیاز به حضور در این بانک ندارند و تمام مراحل ارائه تسهیلات به آنها به صورت کاملا الکترونیکی و در زمانی کمتر از ۵ دقیقه و به کمک اپلیکیشن «ایوا» اتفاق خواهد افتاد. از سوی دیگر یکی از خبرهای مهمی هم که در این مراسم اعلام شد اتصال تمامی فروشگاه‌های کشور به سازمان امور مالیاتی برای پرداخت مالیات در لحظه انجام معامله در آینده‌ای نزدیک بود.

در همین راستا، «محمدرضا حسین‌زاده»، مدیرعامل بانک ملی از سرعت بخشیدن به ارائه خدمات دیجیتالی این بانک بنا به برنامه‌های وزارت اقتصاد برای هوشمندسازی اقتصاد کشور گفت و این که حالا گام اول ارائه تسهیلات و اعتبارات در نظر گرفته برای کسب‌وکارها در زمان کرونا از طریق زیرساخت‌های این بانک به صورت کاملا دیجیتالی صورت خواهد گرفت. بعد از رونمایی از سرویس‌های دیجیتال ارائه تسهیلات بانک ملی به کمک اپلیکیشن «ایوا» حسین‌زاده در این زمینه اظهار کرد: «حالا زیرساخت‌های بانک ملی برای ارائه خدمات تسهیلاتی و اعتباری از وام گرفته تا دریافت سهام عدالت و … به صورت دیجیتالی کاملا آماده است. در حال حاضر هم در مرحله اول امکان تسهیلات در نظر گرفته شده برای کسب‌وکارها در زمان کرونا به کمک ایوا در دسترس است و کسب‌وکارها بدون مراجعه حضوری و تنها در زمانی کمتر از ۵ دقیقه می‌توانند بعد از احراز هویت، ثبت امضا الکترونیکی و … تسهیلات خود را دریافت کنند».

حسین زاده همچنین با بیان این که در گام نخست، تسهیلات کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا از طریق «نشان اعتباری» پرداخت خواهد شد، گفت: «حدود شش میلیون نفر از دارندگان سهام عدالت که نزد بانک ملی ایران حساب دارند، می توانند با وثیقه کردن این سهام تا سقف پنج میلیون تومان اعتبار دریافت کرده و از فروشگاه های منتخب خرید کنند».

در پایان این مراسم نیز «فرهاد دژپسند»، وزیر امور اقتصادی و دارایی از پیگیری ارائه سفته الکترونیکی توسط سایر بانک‌ها به جز بانک ملی خبر داد. دژپسند با اعلام این که در حال حاضر دیجتالی و هوشمند شدن اقتصاد با وجود تمام سنگ‌اندازی‌ها در راس کار این وزارتخانه قرار دارد اعلام کرد که اجرای اقتصاد هوشمند به بهبود فضای کسب‌وکار کشور کمک می‌کند و باعث می‌شود رتبه ایران در فضای کسب‌وکار که حالا در جایگاه ۱۴۰ دنیا قرار دارد بهبود پیدا کند.

او با اشاره به رشد گرفتن اجرای پروژه‌های هوشمند در کشور گفت:‌ «در ماه های گذشته شیوع ویروس کرونا هر چند یک بلا بزرگ برای کشور شد؛ اما در عین حال فضا را برای سرعت دادن به طرح های اقتصاد هوشمند فراهم کرده و ما در این ماه ها تلاش کردیم با سرعت بیشتری به پروژه‌های الکترونیکی را به سرانجام برسانیم و از این طریق نیاز به رفت و آمد حضوری افراد را کاهش دهیم.»

او با اشاره به رونمایی از سفته الکترونیکی ادامه داد: «هر چند فعلا این طرح‌ها در بانک ملی کلید خورده اما امیدواریم که در آینده نزدیک تمامی بانک ها با افزایش خدماتشان امکان ارائه خدمات بانکی مانند اعطای تسهیلات را به شکل غیر حضوری کلید بزنند.» به گفته او تنها با طرح فعلی بانک ملی نیاز به رفت و آمد ۱۵۸ هزار بنگاه اقتصادی به بانک از بین رفته و همین موضوع می تواند ظرفیت قابل توجه برای افزایش بهره وری اقتصادی ایجاد کند.