این قانون بسیار پر هزینه و مساله‌دار چه دستاوردی برای جامعه ایران داشته است؟ کل متولدین دو سال ۴۰۱ و ۴۰۲ به ترتیب برابر ۱.۰۷۵ و ۱.۰۵۸ میلیون کودک است. این آمار به معنای کاهش ۳.۷ و ۱.۶ درصدی زاد و ولد نسبت به سال پیش آنها و نسبت به سال ۱۳۹۵ نیز ۳۱ درصد کمتر شده است.

اینکه ایران با بحران جمعیت و پیری در آینده نزدیک روبروست چیزی نیست که کارشناسان و آگاهان در مورد آن اختلاف نظر داشته باشند اما اینکه مشوق‌های دولتی عرضه شده راه حل مناسبی برای رویارویی و چیرگی بر این چالش است نکته‌ای است که محل تردید و اما و اگر بسیاری است.

سیسمونی‌های لاکچری و اتاق‌های لوکس یک روی سکه رویای پدر و مادرانی است که در انتظار تولد نوزادشان هستند. روی دیگر سکه، بسیاری از پدر و مادرانی هستند که دغدغه تامین هزینه زایمان حتی در بیمارستان دولتی و تهیه شیرخشک و مایحتاج اولیه نوزادشان، لذت بچه‌دار شدن را برایشان به کابوسی از نگرانی تبدیل کرده است.

در ۱۶ آذر سال گذشته، حدود ۵۰ نفر از دانشجویان دکتری ساکن خوابگاه‌های متاهلی دانشگاه تهران با حضور در ساختمان ۱۶ آذر این دانشگاه به تصمیم دانشگاه مبنی بر تخلیه خوابگاه‌ها برای دانشجویان دارای سنوات غیرمجاز تجمع کردند و خواستار تجدیدنظر دانشگاه در اسکان این دانشجویان در خوابگاه‌های متاهلی شدند. بنابراین، استفاده از خوابگاه دانشجوی؛ متاهلی یا مجردی، زمان و مهلت خاصی دارد و ابدی نیست و بالاخره دانشجو باید پس از طی سنوات، خوابگاه را ترک کند. البته که ترک خوابگاه، برای دانشجویان متاهل، بسیار سخت‌تر و سنگین‌تر است. اما نکته جالب ماجرا این است که یک نماینده مجلس چندی پیش، گفته باید نهضت خوابگاه‌های متاهلی را در دانشگاه‌ها راه بیندازیم، چرا که یکی از بزرگترین معضلات ما در حوزه ازدواج جوانان میل به تحصیلات عالیه است که خود این مانع ازدواج و فرزندآوری شده است. ما این تهدید را تبدیل به فرصت کنیم به این نحو که نهضت خوابگاه‌‌های متاهلی را در دانشگاه‌‌ها راه بیندازیم!

بحران کاهش جمعیت و زادآوری، بحرانی تقریبا جهانی است. اغلب کشورهای به‌ویژه توسعه یافته، با کاهش زادآوری و پیری جمعیت مواجه هستند و در آینده‌ای نه چندان دور وارد پیرسالی جمعیتی خواهند شد. این کشورها البته نسبت به این مسئله غافل نبوده و۶۵ درصد کشور‌های غربی سیاست‌های حمایتی از فرزندآوری را دنبال می‌کنند. سیاست‌هایی که نه تنها بار مالی بر خانواده نمی‌افزاید که بسیاری از مشکلات خانواده مانند مسکن، شغل ثابت و دیگر نیازهای خانواده را مرتفع می‌کنند. زنان فرانسوی، ۱۶ هفته مرخصی زایمان دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکان‌شان آغاز می‌شود. سیستم فرانسه، داشتن فرزند بیشتر را با افزایش قابل ملاحظه مزایا برای فرزند سوم نیز تشویق می‌کند. در آلمان آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور پیشنهاد داده برای مادر‌هایی که در خانه مراقب بچه‌های خود هستند حقوق هزار و ۸۰۰ یورویی در نظر گرفته شود.از سال گذشته هم ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه به هر خانواده‌ای که در سال جاری میلادی صاحب فرزند شود ۴۶۶ هزار و ۶۱۷ روبل معادل حدود ۷۶۰۰ دلار «هدیه» می‌دهد. در کشورما هم چندسالی است مسئولان تلاش‌های گوناگونی در جهت تشویق جوانان برای ازدواج و تشویق خانواده‌ها برای فرزندآوری بیشتر را در پیش گرفته‌اند. اما آیا می‌توان با سیاست‌هایی که دولت ما در این زمینه در پیش گرفته، به‌عنوان «مشوق» نگاه کرد؟

کاهش موالید و پیری جمعیت کشور که از چندین سال پیش شروع شده، در یکی دوسال اخیر ناگهان به دغدغه اغلب مسئولان تبدیل شده و هر از گاهی از سوی مسئول ذیربط و غیر ذیربطی، پیشنهادهایی می‌‎شود. پیشنهادهایی مانند وام ۷۰ میلیونی برای فرزند سوم-طبق مصوبه مجلس و البته با اولویت مناطق محروم!- و حالا پیشنهاد جالب یک نماینده مجلس: وعده بسته تشویقی ۱۰ میلیونی برای فرزند اول، ۲۰ میلیونی برای فرزند دوم و ۳۰ میلیونی برای فرزند سوم در بدو تولد. وی هم‌چنین وعده بسته‌های تشویقی دیگری نیز مانند سرمایه‌گذاری در بورس و واگذاری ۲۰۰ متر زمین در شهرستان‌ها برای خانواده‌های دارای سه فرزند را هم در کنار این مقادیر قرار داده است.

مسئول اندیشکده جمعیت دانشگاه فردوسی با بیان اینکه برای افزایش ازدواج و فرزندآوری در سطح ملی باید توسعه خانواده‌محور باشد، گفت: متأسفانه در کشورمان ضرورت ازدواج و فرزند‌آوری در اذهان نسل جدید به یک ضرورت ثانویه تبدیل شده است!