افزایش نرخ ازدواج در روسیه به خاطر جنگ اوکراین
کرملین آنها را «عوامل خارجی» خواند؛ مسئولیت‌هاشان را جرم تلقی کرد و از کشور بیرون‌شان راند. ضمن آنکه منابع مالی‌شان را قطع نموده و سعی کرد از مخاطبان خود دورشان سازد. اما آنها دوباره گرد هم آمده‌اند. نیروی خود را باز‌یافته‌اند و این بار با قدرت بیشتری برگشته‌اند. روزنامه‌نگاران روسی که در ۳۰ سال گذشته چنین مورد حمله قرار نگرفته بودند، حالا دروغ‌های کرملین را فریاد کرده و فسادهای آن را افشا می‌نمایند. آنها حالا به کشف شواهد جنایات جنگی برآمده‌اند.
دیکتاتوری ولادیمیر پوتین فضای چندانی برای اعتراضات خیابانی باقی نگذاشته است. اما خبرنگاران مستقل، با راه‌اندازیِ یک جنبش مقاومت مجازی، داستان‌های خود را می‌سرایند و اخبار و نقطه‌نظرات‌شان را در اختیار کسانی که خواهان‌شان هستند، قرار می‌دهند.
اکثر این روزنامه‌نگاران، این کار را از مکانی خارج از روسیه انجام می‌دهند... و به همین دلیل هم آن را «ژونالیسم فراساحلی» خطاب کرده‌اند. به گفته رسانه تحقیقاتی پروکت مدیا، از زمان آغاز تهاجم روسیه، لااقل ۵۰۰ روزنامه‌نگار روسی، خاک این کشور را ترک گفته‌اند.
این روزنامه‌نگاران که در سراسر اروپا، و در شهرهایی چون ریگا، تفلیس، ویلنیوس، برلین و آمستردام پراکنده شده‌اند، مخاطبان زیادی را گرد آورده‌اند که اکثرشان زیر ۴۰ سال سن دارند.
ایوان کولپاکوف، سردبیر وب‌سایت خبری مدوزا می‌گوید: «وظیفه ما حالا جان در‌بردن است... ما نباید بگذاریم روزنامه‌نگاران و خوانندگانِ ما را خفه کنند.»
مدوزا گزارشی از قتل‌عام غیرنظامیان اوکراینی در بوچا و بی‌شمار محکومانی که توسط یکی از دوستان آقای پوتین، برای پیوستن به واگنر (گروهی مزدور) تحت فشار هستند، تهیه کرده است.
مدیازونا، رسانه آنلاینی که توسط دو تن از اعضای پوسی ریوت (یک گروه پانک) تأسیس شده است، در تلاش است شمار واقعی تلفات روسی را به دست آورد.
همچنین با تحلیل داده‌های منبع باز و از روی تعداد (به طور غیرعادی) بالای ازدواج‌های ثبت‌شده از زمان بسیج جنگی، راهی مبتکرانه برای شمارش تعداد سربازان اجباریِ اعزام‌شده به میدان نبرد به دست آمده است.
روال کار هم بدین ترتیب است که اعزام‌شدگان، در همان روز ثبت‌نام می‌توانند ازدواج خود را نیز ثبت کنند. و آنها اغلب این کار را انجام می‌دهند؛ چون نمی‌دانند دوباره چه زمانی خواهند توانست شریک خود را ببینند.
تخمین‌های مدیازونا نشان می‌دهد که تا این لحظه، نیم‌میلیون نفر به خدمت اعزام شده‌اند... یعنی بسیار بیشتر از ۳۰۰ هزار نفری که کرملین گفته است.
برای کرملین، سرکوب اخبار واقعی، بخش مهمی از تلاش‌های جنگی‌ست. رسانه‌های اندکی در روسیه باقی مانده‌اند که پروپاگاندایی هم نیستند؛ مثل کومر‌سانت، که یک روزنامه خصوصی است. اما این رسانه‌ها تقیّد بالایی دارند... مثلاً به اینکه هیچ‌گاه لفظ جنگ را به این «جنگ» اطلاق نکنند.
ولادیمیر پوتین از زمان آغاز حمله به اوکراین، اغلب صداهای مستقل را خفه کرده تا مبادا شهروندان دچار شک و تردید شوند و یا میان نخبگان شکاف ایجاد شود.
تیوی‌رین، معروف‌ترین شبکه تلویزیونی مستقل روسیه، از هشت روز پس از آغاز جنگ، در سکوت فرو رفت. اکو مسکو هم که یک ایستگاه رادیویی با ۵ میلیون شنونده بود، همان روز خاموش شد.
اندکی پس از آن هم نوایا گازتا، صریح‌ترین روزنامه روسی، چاپ خود را متوقف کرد.
الکسی وندیکتوف، سردبیر اکو، و دیمیتری موراتوف، سردبیر برنده جایزه نوبل نوایا گازتا، در روسیه ماندند؛ در حالی که برخی از همکاران سابق آنها، فعالیت‌های خود را از خارج کشور ادامه دادند.
تیوی‌رین، که حالا در لتونی مستقر شده است، دوباره روی آنتن می‌رود و از طریق یوتیوب، برای ۲۰ میلیون بیننده‌ای که اغلب‌شان در خود روسیه هستند، برنامه پخش می‌کند.
اکو در برلین است و اخبار و برنامه‌های گفتگو را به طور زنده از طریق یک برنامه گوشی هوشمند (که کرملین تلاشش را کرد، اما نتوانست آن را مسدود کند) پخش می‌کند.
از زمان آغاز تصرف بخش‌هایی از اوکراین به دست پوتین در سال ۲۰۱۴، شماری از رسانه‌ها [به عنوان روزنامه‌نگاران تحقیقی] دست به انتشار مطالب مرتبط زده‌اند. تحقیقات اخیر و مشترک صورت‌گرفته توسط دِ اینسایدر (یک رسانه آنلاین)، و بلینگکت (یک گروه اطلاعاتی) نقاب از چهره ده‌ها مهندس و برنامه‌نویسی که حملات موشکی روسیه به شهرهای اوکراین را هدایت می‌کرده‌اند، برداشت.
رومن دوبروکوتوف، مدیر دِ اینسایدر می‌گوید، «روزنامه‌نگاری تحقیقی که در بسیاری کشورها رو به افول رفته است، در روسیه به شکوفایی رسیده و تقاضای زیادی برایش وجود دارد. افرادی هستند که می‌دانند چطور باید این کار را انجام داد و هیچ کمبودی نیز برای بررسی‌های خود ندارند.»
روس‌ها اخبار واقعی را با کمک فیلترشکن‌ها پیدا می‌کنند. وی‌پی‌ان‌ها به آنها این امکان را می‌دهد که سانسورها را دور بزنند. روسیه تا پیش از جنگ اوکراین، چهل‌مین کاربر بزرگ وی‌پی‌ان‌ها بود. به گفته جی‌دبلیو‌آی، که شرکتی تحقیقاتی است، تقریباً نیمی از جوانان روس از فیلترشکن استفاده می‌کنند. اکثر این جوانان، شهرنشینان تحصیل‌کرده هستند؛ اما حتی در مناطق روستایی نیز یک‌پنجم مردم از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند.
دورکاری در دوران کووید تمرین خوبی برای روزنامه‌نگاران خارجی (تبعیدی) بود. ماکسیم کورنیکوف، سردبیر اکو، می‌گوید: «من از نظر فیزیکی در برلین هستم... اما فعالیتم در مورد اطلاعات روسیه است.» و این در حالی است که بسیاری از مهمانان برنامه تاک‌شو و حتی برخی از مجریان همکار او هنوز در روسیه هستند.
تیخون زیادکو، سردبیر رین‌تیوی، می‌گوید که یافتن لحن مناسبی که شنوندگان برنامه را فراری ندهد، کار ساده‌ای نیست. ما باید به جای سرزنش روس‌ها، صدای خود را به مردمی بدهیم که در روسیه حق گفتگوی آزاد را ندارند...
بحث مالی در رسانه‌های خارج کشور، یک موضوع جدی است. هیچ‌یک از شرکت‌های روسی جرئت ندارند تبلیغات خود را به ما بسپارند. یوتیوب هم که نگران تحریم‌ها و افکار عمومی است، کسب درآمد از تبلیغات روسی را ممنوع کرده است. حتی جمع‌آوری پول نقد از راه تأمین مالی اشتراکی نیز دشوار است. چون ویزا و مسترکارت، تراکنش‌های روسیه در خارج از این کشور را مسدود کرده‌اند.
بنابراین رسانه‌های خارج از روسیه در جستجوی کمک‌های مالی از سازمان‌های خیریه خارجی هستند.
دریافت اخبار از داخل روسیه هم اغلب خطرات زیادی دارد. منابع ازین کار وحشت دارند. دوبرخوتوف از د اینسایدر، که منابع ناشناس زیادی در روسیه دارد، می‌گوید: «برای زنده‌ماندن باید خیلی باهوش باشی... چون یا می‌میری یا قوی‌تر می‌شوی.»
روزنامه‌نگاران، و از جمله روزنامه‌نگاران خارج کشور، همیشه به آینده سیاسی روسیه چشم دوخته‌اند. روسیه، پیشینه‌ای قدرتمند از تبعیدیان بانفوذ دارد. ولادیمیر لنین، زمانی مقاله‌ای به نام ایکسترا (دِ اسپارک) را از لندن مورد ویرایش قرار داد.
در اواخر دهه ۱۹۸۰، روزنامه‌نگاران به میخائیل گورباچف کمک کردند که ایده‌های خود را برای اصلاحات ارائه بدهد. به محض لغزیدن پاهای پوتین، همین ژورنالیست‌های تبعیدی ایده‌هایی خواهند داشت که روسیه چطور می‌تواند خود را از شر حکومت نادرست او برهاند.
برخی ازین روزنامه‌نگاران، مانند آقای دوبرخوتوف، قبلاً هم فعال سیاسی بوده‌اند. برخی نیز همین حالا به افرادی که درباره آنها می‌نویسند، یاری می‌رسانند.
برای مثال ایلیا کراسیلپچیک، سردبیر سابق مدوزا، با راه‌اندازی هلپ‌دسک مدیا، خطی ارتباطی برای کمک به آسیب‌دیدگان جنگی (چه آنها که در روسیه‌اند، چه اوکراینی‌ها و چه افراد در تبعید) و ضبط داستان‌های آنها ایجاد کرده است. پرسنل این رسانه نیز هم روس‌ها هستند و هم اوکراینی‌ها.
دیدگاه تان را بنویسید