دلیل جنگ دوباره آذربایجان و ارمنستان چیست؟
آتش‌بس موقت، تنها چند هفته پس از گفتگوهای پیمان صلح ملغی شد...
ارمنستان، همسایه‌ی خود، آذربایجان را به حمله غیر‌قانونی در ۱۳ سپتامبر متهم کرد [پس از انجام حملات توپ‌خانه‌ای و پهپادی شبانه علیه مواضع ارمنستان در شرق این کشور].
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفت که دست‌کم ۴۹ سرباز کشته شده‌اند.
آذربایجان مدعی است که این حرکت آنها، انتقام «اقدامات خراب‌کارانه» ارمنستان بوده، و ۵۰ تن از نظامیان نیز در آن کشته شده‌اند.
در طول سال اخیر، درگیری‌های پراکنده‌ای در اطراف مرز رخ داده است.
اما آخرین و سنگین‌ترینِ این درگیری‌ها از زمان پایان جنگ، تقریباً دو سال پیش واقع شد؛ آن هم بر سر قره‌باغ کوهستانی... منطقه‌ای ارمنی که به طور رسمی بخشی از آذربایجان محسوب می‌شود؛ اما از دهه ۱۹۹۰ در اختیار نیروهای قومی ارمنی بوده است.
امریکا، اتحادیه اروپا و روسیه، خواستار توقف فوری این درگیری‌ها شده‌اند...
خطرات این درگیری چیست و به چه دلیل این جنگ باز از سر گرفته شده است؟
در اواخر سال ۲۰۲۰، آذربایجان با حمایت ترکیه، جهت باز پس‌گیریِ قره‌باغ کوهستانی، حمله‌ای را آغاز کرد.
شش هفته بعد، زمانی که روسیه (متحد ارمنستان)، آتش‌بس برقرار کرد، آذربایجان بخش‌هایی ازین منطقه و نیز تعدادی از دیگر‌نواحی تحت اشغال ارمنستان را باز پس گرفته بود.
براساس این معاهده، روسیه نیروهای حافظ صلح را در قره‌باغ کوهستانی مستقر کرد تا بدین‌ترتیب از خشونت بیشتر جلوگیری کرده و تا حدی کنترل درگیری را عهده‌دار شود.
آخرین درگیری‌های خون‌بار، ساعت‌ها گلوله‌بارانِ مداومی بود که علیه مناطق مرزی ارمنستان، دور از قره‌باغ کوهستانی واقع شد.
ریچارد گیراگوسیان، از مرکز مطالعات منطقه‌ای در ایروان (پایتخت ارمنستان) می‌گوید:
«این نه یک پاسخ، بلکه یک حمله هماهنگ بود.»
حمله‌ای که تنها چند هفته پس از دیدار آفای پاشینیان، و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در بروکسل درگرفته بود.
آذربایجان از ارمنستان می‌خواهد که حاکمیت او را در منطقه قره‌باغ کوهستانی به رسمیت بشناسد... و ارمنستان نیز در مقابل خواستار ضمانت‌هایی برای ارامنه‌ی قومی این منطقه شده است.
آذربایجان شاید به این نتیجه رسیده باشد که زمان استفاده از نیروهای مسلح (جهت وادارسازی همسایه خود به پذیرش توافق براساس شرایط آذربایجان) فرا رسیده است.
روسیه حالا بیشتر درگیر جنگ اوکراین است و شاید فرصت چندانی برای مداخله در مسائل ارمنستان نداشته باشد.
و بحران انرژی هم بدین معناست که وابستگی اروپا به تولیدکنندگان گاز، نظیر آذربایجان، رو به افزایش است. همان‌طور که وزیر انرژی آذربایجان نیز همین اواخر اعلام کرد که این کشور قصد دارد در سال جاری، صادرات گاز به اروپا را (نسبت به سال ۲۰۲۱) به میزان ۳۰ درصد افزایش بدهد.
بعد چه اتفاقی می‌افتد؟
ارمنستان از روسیه خواسته است به معاهده‌ای استناد کند که مسکو را متعهد می‌سازد در صورت حمله یک کشوری خارجی، از خودش دفاع نماید.
لورنس برورز، از اندیشکده چاتم‌هاوس، می‌گوید با توجه به وضعیت اوکراین، روسیه احتمالاً به جای مداخلات نظامی در مقیاس بزرگ، دست به «اقداماتی نمادین» خواهد زد.
آذربایجان باید با احتیاط عمل کند. آقای برورز می‌گوید که دولت در باکو یقیناً مایل است تسلط روسیه بر قفقاز را تضعیف نماید... اما هیچ سودی از رویارویی آشکار با آن نصیبش نخواهد شد.
این امر خطر جنگ همه‌جانبه با ارمنستان را کاهش می‌دهد. اما تا زمانی که مسئله‌ی قره‌باغ کوهستانی داغ است و یکی از طرفین از اهرم زور برای فشار واردآوردن به دیگری استفاده می‌کند، وضعیت بی‌ثبات باقی خواهد ماند.
دیدگاه تان را بنویسید