معافیت مالیاتی؛ تحفه مهاجرانی به هنرمندان

حتما شماهم به خاطر دارید که مهران مدیری در ابتدای سی دی های سریال قهوه تلخ می گفت: جان من جان من کپی نکنید. این امر موجب می شد بسیاری از مخاطبان دست به دانلود سریال نزنند و اگر هم چنین کاری می کردند دچار عذاب وجدان شوند چراکه حق کپی رایت یک هنرمند را رعایت نمی کردند و این امر برایشان عذاب آور بود.

چندی پیش نوبخت، معاون رییس جمهوری اعلام کرد که هنرمندان از مالیات معاف هستند و تازه دوزاری همه افتاد که ای بابا، هنرمندان از سال 80 تاکنون مالیات نمی دادند. ماجرای معافیت مالیاتی هنرمندان از مهربانی و هنردوستی! دولت خاتمی شروع شد، در آن دوران عطاالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، وزیری که در زمان خوب محبوب بود اما بعدها انتقادات زیادی بر عملکرد او وارد شد، از جمله معافیت مالیاتی هنرمندان.

این در حالی است که بسیاری از هنرپیشگان محبوب هالیوود به دلیل فرار مالیاتی جریمه های هنگفتی پرداخت کردند، به زندان افتادند و بسیاری نیز بدنام شدند. در فرانسه مالیات 70 درصد بر درآمد محاسبه می شود و هیچ هنرمندی استثنا نیست. در ایران اما هنرمندانی که از درد مردم فیلم می سازند، درباره مشکلات مردم آهنگ می سازند و فیلم های اجتماعی با مضمون آسیب شناسی می سازند هیچ کدام مالیات پرداخت نمی کنند. بسیاری از مخاطبان بر این باور هستند که هنرمندانی همچون مهران مدیری که درباره فقر و مشکلات اجتماعی فیلم طنز می سازد و انتقاد می کند در واقع سوپاپ اطمینان جامعه است و تنها این اقدام را انجام می دهد تا دل مردم را خنک کند و تصور کنند فردی حرف دل آنها را گفته است. از سویی دیگر چراباید درباره مشکلات مردم فیلم طنز ساخت؟ مردم فقیر به فقر خود می خندند؟ افراد جامعه به بی عدالتی ها می خندند؟ اصلا خندیدن به مشکلات جامعه نوعی عادی سازی آنها تلقی نمی شود؟ از شدت عصبانیت و التهاب جامعه نمی کاهد؟ از سویی دیگر خود مهران مدیری و همکارانش نماد بی عدالتی هستند. کارمندان و کارگران با درآمد متوسط ماهی 3 میلیون تومان باید مالیات بپردازند اما هنرپیشگان معروف با درآمدهایی بالای یک میلیارد تومان مالیات نمی پردازند. این امر هیچ استثنایی ندارد؛ اگر موسسات فرهنگی و اسلامی باید مالیات بپردازند هنرمندان نیز نباید معاف از مالیات باشند. چه این هنرمندان محمدرضا شجریان باشد چه رخشان بنی اعتماد با فیلم های اجتماعی از درد مردم.

مارتین اسکورسیزی، کارگردان نامی هالیوود در سال 2011 ناچار به پرداخت مالیات 3 میلیون دلاری به دلیل مالیات معوق، سود و جریمه مربوط به آن شد. اسکورسیزی در سال 2002 و 2003 نیز مجبور به پرداخت 2 میلیون دلار مالیات شده بود که البته همه اینها را پرداخت کرده است.

در سال 2009 سازمان خدمات درآمد داخلی آمریکا اعلام کرد که نیکلاس کیج، بازیگر مشهور آمریکایی، 6.6 میلیون دلار مالیات معوق دارد که باید پرداخت کند. این رقم تا پایان همان سال به 6.7 میلیون دلار افزایش یافت. این رقم مجموع بدهی کیج برای سال‌های 2002 تا 2009 بود و در نهایت کیج مجبور شد در سال 2012 بدهی مالیاتی خود را صاف کند.

لیندزی لوهان هنرپیشه محبوب هالیوودی در سال 2017 محکوم به پرداخت 200 هزار دلار مالیات شد. این مبلغ شامل جریمه مالیاتی جمع شده او از سال 2010 تا 2014 بود.

مارکو آنتونیو مونیز که با نام مارک آنتونی شناخته می‌شود، خواننده، آهنگساز و بازیگر پورتوریکویی - آمریکایی دو بار با مشکلات مالیاتی مواجه شد. یک بار در سال 2007 محکوم به پرداخت 2.5 میلیون دلار مالیات به نیویورک شد و یک بار هم در سال 2010 محکوم به پرداخت جریمه مالیاتی 3.5میلیون دلاری شد.

در سال 2009 سازمان خدمات درآمد داخلی آمریکا اعلام کرد که نیکلاس کیج، بازیگر مشهور آمریکایی، 6.6 میلیون دلار مالیات معوق دارد که باید پرداخت کند. این رقم تا پایان همان سال به 6.7 میلیون دلار افزایش یافت.

البته مردم از معافیت های مالیاتی هنرمندان خبر نداشتند تا اینکه روز 10 آذرماه خبر پایداری معافیت مالیاتی فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری در لایحه بودجه ۹۹ با دستور فوری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام شد. این خبر مربوط به پیش نویس یکی از تبصره‌های لایحه بودجه۹۹ بوده است. بر اساس یکی از بندهای آن «تمامی فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشمول ۵۰ درصد معافیت مالیاتی می باشند.» که با دستور نوبخت این بند حذف شد و لذا فعالیتهای مزبور کماکان از معافیت صد درصدی برخوردار شدند.

قانون مربوط به معافیت مالیاتی هنرمندان و اصحاب فرهنگ در بهمن سال ۱۳۸۱ به تصویب رسید. به موجب این قانون، درآمدهای ناشی از فعالیت‌ تحت مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد در حوزه فرهنگ و هنر و انتشارات و مطبوعات به طور کامل از مالیات معاف است.

مشکل اینجاست که این معافیت مالیاتی (که با توجیه حمایت از هنرمندان و تقویت عرصه فرهنگ به تصویب رسیده) گروهی بسیار متکثر با درآمدهایی به شدت متفاوت را در بر می‌گیرد: از کارکنان عادی این حوزه‌ها که اغلب با قراردادهای کوتاه‌مدت و نداشتن بیمه و سایر مشکلات صنفی دست به گریبان هستند گرفته تا ستارگان پولساز سینما و موسیقی، هنرمندان تجسمی پرطرفدار در حراجی‌های هنری، صاحبان انتشاراتی‌های پردرآمد کتب کنکور و موسسات متعدد مذهبی. همه این گروه بزرگ، سوای میزان درآمدی که دارند، تحت عنوان کلی کمک به خیر عمومی از طریق فعالیت‌های فرهنگی-هنری از پرداخت مالیات معاف هستند.

تا آن که امسال در پیش‌نویس اصلاح و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی، سازمان امور مالیاتی پیشنهاد به حذف بند مربوطه از ماده ۷۹ پیش‌نویس و جایگزینی تخفیف ۵۰ درصدی به جای معافیت صددرصدی افراد شاغل در این حوزه‌ها داد. پس از واکنش‌ بخشی از دست‌اندرکاران این حوزه‌ها، عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد، در نامه‌ای به معاول اول و رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور و وزیر امور اقتصاد و دارایی مخالفت خود با این بند را اعلام کرد که متعاقبا به دستور فوری مقامات مربوطه مبنی بر ادامه معافیت صددرصدی فعالان این حوزه ها از مالیات انجامید.

خبر "دستور فوری" برای ادامه این معافیت، درست یک روز پس از انتشار نامه‌ جمعی از هنرمندان در اعتراض به کشتن معترضان در جریان اعتراض‌های اخیر منتشر شد. این نامه که با هشتگ #صدای‌_آبان۹۸ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، به امضای تعداد قابل توجهی از هنرمندان از جمله اصغر فرهادی،‌ رخشان بنی‌اعتماد، کیهان کلهر،‌ ناصر نقوایی و بسیاری دیگر رسیده است.

عبدالرضا ارسطو، کارشناس اقتصادی به فراز گفت: در ایران دامنه معافیت های مالیاتی بسیار زیاد است؛ به طوری که مجموع تمامی معافیت های مالیاتی در کشورهای مختلف در ایران اعمال شده است که یکی از آنها معافیت مالیاتی هنرمندان است.

او افزود: هنرمندان طیف بسیار وسیعی را در بر می گیرند و بسیاری از آنها مانند مجسمه سازان، فعالان صنایع دستی و نویسندگان نیاز به حمایت دولتی دارند اما به طور حتم هنرمندان صنعت سینما و موسیقی نیاز به حمایت ندارند.

ارسطو تاکید کرد: بعد از گذشت 18 سال، این قانون نیاز به بازنگری دارد. بسیاری از مردم به درست به معافیت های مالیاتی هنرمندان اعتراض می کنند و می گویند چرا باید هنرمندان با درآمدهای میلیاردی معاف از مالیات باشند و کارمندان با حقوق 3 میلیون تومانی مالیات بپردازند؟