بررسی راهکارهای مهار تورم در گفت‌وگو با مرتضی افقه؛
بدون رفع تحریم‌ها، دولت توانایی مهار تورم را ندارد
مرتضی افقه: «مشکل داخلی ما عمدتا برخی اقتصاددان‌هایی است که دارند به دولت آدرس اشتباه می‌دهند. آن‌ها بر این باورند که نقدینگی زیاد است و دولت باید نقدینگی را کم کند تا تقاضا نیز کم شده و فشار تورمی کاهش پیدا کند».
حدود ۲۰ ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذرد. مهار تورم و تسهیل در معیشت مردم یکی از اصلی‌ترین شعارهای انتخاباتی ابراهیم رئیسی بود که تا امروز و در آستانه دو سالگی دولتش نیز عملی نشده و در حد وعده و شعار باقی مانده است. وعده‌های کنترل تورم در دو سال گذشته، در حالی در قالب چند وعده و دستور دیگر تغییر چهره داد که تورم نقطه‌به‌نقطه در اسفندماه سال گذشته، رکورد نیم قرن اخیر را شکست.
تمام این‌ها این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا دولت ابراهیم رئیسی، در عمل، توانایی عمل به وعده‌های تورمی‌اش را دارد؟ سازمان و نظام اقتصادی دولت سیزدهم از ابتدا طوری شکل گرفته بود که حتی امید به مهار تورم را در ذهن عموم خلق کند؟
روزنامه اینترنتی فراز در این باره با «مرتضی افقه»، اقتصاددان و کارشناس مسایل اقتصادی گفت‌وگو کرده است.
مشکل اصلی، تداوم تحریم‌ها است
مرتضی افقه، درباره چشم انداز تورم در سال جدید گفت: «من محور را به دو مسئله برمی‌گردانم: ۱- تحریم‌ها ۲- تنش منطقه‌ای و بین‌المللی کشور. من و برخی از اقتصاددان‌های دیگر از قبل می‌گفتیم تا مشکلات و تنش منطقه‌ای ما حل نشود، تا مشکل تحریم حل نشود هیچکدام از این مشکلات اقتصادی ما قابل حل نیست، خوشبختانه به‌نظر می‌رسد حاکمیت تا حدودی تغییر رویه داده و مشکلش را با کشورهای منطقه حل می‌کند. این می‌تواند نشانه خوبی باشد».
او در ادامه گفت: «اگر چه مشکلی که با عربستان داشتیم حل شد ولی ریشه های اقتصادی در مسئله ذداریم. اگر ما نتوانیم مشکل تحریم را رفع کنیم، چشم‌انداز اقتصادی خوب نیست. همانطور که دیدید این توافق منطقه‌ای مقداری اثر روانی داشت ولی هنوز اثر عملی ندارد. اثر روانی آن حداقل این بود که سرعت افزایش قیمت ارز و به تبع آن تورم را مقداری مهار کرد؛ قیمت‌ها کاهش موقت داشتند اما دوباره قیمت ارز به بالای ۵۰ هزار تومان رسید و تورم هم در همان حدود است».
این استاد دانشگاه با تاکید بر تحریم‌ها به عنوان یک عامل مهم در بحران اقتصادی کشور گفت: «اگر امسال این اقداماتی که در منطقه جهت تنش‌زدایی می‌کنیم نتایج عملی داشته باشد ممکن است به بهبود روابط تجاری منجر شود که البته بعید می‌دانم. به دلیل اینکه مسئله اصلی ما تحریم است و اگر تحریم حل نشود هرچقدر با چین و کشورهای دیگر توافق کنیم در نهایت به صورت محدود می‌توانیم پایاپای یا با ارز فلان کشور مبادله کنیم. اما این‌ها مشکلات کشور را حل نمی‌کند. این موارد برای کوتاه مدت (تا زمانی که مشکل اصلی حل شود) می‌تواند کمک کند».
تیم ناکارآمد اقتصادی دولت، توان و تخصص لازم را ندارد
افقه در ادامه بیان کرد: «مشکل اصلی این است که ما نمی‌توانیم با کشورهای دنیا مراوده آزاد داشته باشیم. بعنوان مثال، خبری آماده که ظاهرا تاجران ما ناچار شده‌اند از عراق بجای دلار، دینار بگیرند و ناچار شده‌اند که دینار را ۴۰ درصد زیر قیمت بفروشند و به همین خاطر ضرر زیادی کرده‌اند. این‌ها تبعات ناشی از تداوم تحریم‌هاست. اگر تحریم حل نشود امیدی ندارم که تورم کاهش پیدا کند، نرخ ارز کاهش پیدا کند و تلاطم‌های اقتصادی کاهش یابد. به خصوص با این تیم ناکارآمد اقتصادی و هیأت دولت که به‌نظر می‌رسد نه تجربه دارند و نه توان و تخصص لازم را، آن هم در این شرایط سخت اقتصادی.»
این استاد دانشگاه درباره افزایش مجدد قیمت ارز تصریح کرد: «از یک طرف با کشورهای حوزه خلیج فارس ارتباط خوبی گرفیتم ولی از طرف دیگر با آذربایجان و اسرائیل شاخ به شاخ می‌شویم. برآیند این‌ها نشان می‌دهد آن بُعد منفی غلبه کرده و نشانه آن را می‌توان در نرخ ارز دید. اگر این تنش جدید پیش نمی‌آمد شاید نرخ ارز بجای اینکه ۵۱ هزار تومان باشد بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان نوسان می‌کرد. ولی اینکه دوباره بالا رفته و به ۵۰ هزار تومان رسیده متأثر از آن است یعنی در برآیند مثبت و منفی تنش و تنش‌زدایی به‌نظر می‌رسد آن منفی غلبه کرده است».
مرتضی افقه با بیان اینکه مشکل داخلی کشور عمدتا برخی از اقتصاددان‌هایی است که دارند به دولت آدرس اشتباه می‌دهند، گفت: «از نظر من، مشکل در عرضه است چون فرمول بیشتر اقتصاددان‌ها برای کاهش یا مهار تورم سمت تقاضاست و براین باورند نقدینگی زیاد است و دولت باید نقدینگی را کم کند تا تقاضا کم شود و فشار تورمی کاهش پیدا کند. این برای یک کشور پیشرفته درست است چون در آنجا تقاضا بالاست. اما در کشور ما عرضه پایین آمده است. به دلیل اینکه تولید داخلی ما دچار مشکل شده و نمی‌توانند به اندازه کافی تولید کنند.همچنین بخاطر تحریم‌ها واردات ما با مشکل مواجه شده است».
او اضافه کرد: «بنابراین، عرضه ما محدود شده ولی تقاضا در همان حد مانده است و دولت به دلیل ردیف‌های بسیار زیاد هزینه بودجه‌ای یعنی بخاطر نان‌خورهای اضافه‌ای که دارد مجبور شده پول تزریق کند و کسری که دارد را با استقراض تامین می‌کند. بنابراین، درست است که الان تقاضا از طریق نقدینگی تبدیل به تورم می‌شود ولی نقدینگی ریشه در کسری بودجه دارد و کسری بودجه ریشه در هزینه‌های بسیار زیادی دارد که دولت به عده‌ای نان‌خور می‌دهد بدون اینکه هیچ کمکی به تولید ملی، رفاه ملی و خدمات دولت کرده باشد. بنابراین، من شرایط را به‌گونه‌ای نمی‌بینم که بتوانند تورم را مهار کنند. شعارهای سالانه به مَلات سخنرانی تبدیل شده، درآمدی شده برای کسانی که بیلبورد تهیه می‌کنند، سربرگ نامه‌ها شده و مواردی از این قبیل».
دیدگاه تان را بنویسید