در دانشگاه‌های ایران خبری از پروفسور «نش» نیست

امروز روز دانشجواست اما دانشجویان امروز در دانشگاه های معتبر تفاوت های آشکاری با دانشجویان دهه های پیشین کشورمان دارند. خیلی از آن‌ها با خودروی شخصی به دانشگاه ها تردد می کنند، لباس های گران قیمتی می پوشند، دیگر غذای دانشجویی برای این افراد معنایی ندارد، اتوبوس واحد دیگر مختص دانشجویان دانشگاه معتبر تهران نیست، کار دانشجویی برای این گروه از دانشجویان بی معناست.

آنها از چنان رفاهی برخوردارند که احتمالا بعد از فارغ التحصیلی نیز نیازی به کار کردن ندارند. دانشجویان دهه های ۷۰ و ۸۰ در ایران زندگی دانشجویی داشتند، با اتوبوس واحد رفت و آمد می کردند، پول تو جیبی شان را حساب شده خرج می کردند، کار دانشجویی داشتند و غذای معروفشان تون ماهی یا املت بود.

امروزه اما بخش بزرگی از دانشجویان دانشگاه های معتبر در رستوران های گران قیمت غذا می خورند. دیگر زندگی دانشجویی دهه‌های پیشین معنای خود را از دست داده است. به راستی دلیل اینهمه تغییر در دانشجویان امروز و دیروز چیست؟

دانشجویان شهرستانی و محله های جنوب تهران دیگر در دانشگاه های معتبر ایران حضور بسایر کمرنگ تری دارند و بیشتر آنها در دانشگاه های آزاد و متوسط تحصیل می کنند چراکه دانش آموزان طبقه مرفه، با تحصیل در مدارس غیرانتفاعی گران قیمت و موسسه های کنکوری به راحتی سد کنکور را پشت سر می گذارند و دانش آموزان طبقات فرودست به دلیل محرومیت از تحصیل در این مدارس و موسسات، توانایی قبولی در دانشگاه های معتبر را ندارند.

کارشناسان بر این باور هستند که مردم در هر طبقه ای توقع دارند رفاه و دارایی های طبقه مرفه را داشته باشند و سطح توقع در جامعه افزایش یافته است. از سویی دیگر بسیاری از خانواده های طبقه متوسط و حتی فرودست جامعه نیز دارای خودروی شخصی هستند حتی اگر با وام و به سختی آن را خریداری کرده باشند.

از آنجایی که مردم در هر طبقه ای تلاش می کنند خود را مرفه جلوه دهند فرزندان خود را با خودروی شخصی به دانشگاه ها روانه می کنند اما بسیاری از دانشجویان دانشگاه های معتبر کشور نیز از طبقه مرفه جامعه هستند و در بهترین و گرانترین مدارس تحصیل کرده اند.

دلیل اینکه این افراد به راحتی به دانشگاه های معتبر راه یافته اند و از دانش آموزان خلاق و با سواد نیز پیشی گرفته اند آن است که امروزه برای ورود به دانشگاه ها مهارت آموزی جای دانش آفرینی را گرفته و اگر دانش آموزان تکنیک تست زنی را بیاموزند به راحتی می توانند وارد دانشگاه ها شوند.

این در حالی است که حتی یک دهه پیش هم با اینکه دانش آموزان می بایست از سد کنکور گذشته و سپس وارد دانشگاه ها شوند، همچنان سواد و دانش آفرینی برای ورود به دانشگاه ها اهمیت داشت.

فرهاد ابی زاده، استاد علوم تربیتی د رهین پیوند به فراز می‌گوید:‌ قصه مربوط به روز دانشجو نیست. ماجرا درباره فلسفه پرتناقض زندگی است که طی سال‌ها به مردم آموختیم. یکی از اقداماتی که دولت طی سال های گذشته انجام داده شعارهای پرطمطراق زیبا اما بی محتوای زندگی بوده است. حرفهای نشدنی که به عنوان شعار به مردم آموخته ایم. وعده هایی که به ذات شدنی نیستند.

او افزود: یکی از این شعارها مفهوم عدالت در عرصه سیاست و کلان اجتماعی بوده است. یک تصویر ایده آلیستی از عدالت را عرضه کردیم و وعده دادیم آن را محقق خواهیم کرد. با این شعارها توقعات مردم را بالا بردیم. به مردم یاد دادیم که به حریم خود قانع نباشند. در نتیجه زیاده خواهی تبدیل به فرهنگ عمومی ما شد.

ابی زاده با اشاره به اینکه قناعت از جامعه ما رخت بربسته بیان کرد: امروزه فردی از طبقه پایین جامعه توقع دارد مانند افراد طبقه مرفه جامعه زندگی کند. در تمامی جوامع افراد مختلف بر اساس طبقه اجتماعی خود زندگی می کنند و به همین میزان نیز از زندگی خود توقع دارند.

او با تاکید بر اینکه در ایران افراد طبقه بالای جامعه شهامت زندگی بر اساس طبقه خود را نداشه و پنهان کاری می کنند گفت: افراد طبقات پایین و متوسط جامعه اما مانند طبقات مرفه جامعه پوشش و ظاهر خود را انتخاب می کنند و خود را از طبقات بالای جامعه نشان می دهند.

این استاد علوم تربیتی با اشاره به اینکه دانشجویانی که با خودروی شخصی به دانشگاه ها می روند لزوما از طبقات بالادست جامعه نیستند بیان کرد: امروز در اختیار داشتن یک خودرو برای هر خانواده ایرانی از الزامات زندگی محسوب می شود در صورتی که در جوامع و کشورهای پیشرفته بسیاری از افراد طبقه متوسط جامعه به دلیل هزینه های نگهداری از خریداری خودرو خودداری می کنند.

او افزود: یک ایرانی حتی در دورافتاده ترین شهرستان ها نیز با وجود نداشتن تمکن مالی حتی تحت فشار اقتصادی نیز برای خود یک خودرو خریداری می کند. این امر برآمده از نشناختن حد و حدود مالی و اقتصادی مردم است.

ابی زاده با اشاره به اینکه به دلیل توقعات بالای جامعه و تلاش طبقه متوسط برای مرفه نشان دادن خود شاهد از بین رفتن زندگی دانشجویی به سبک قدیم هستیم بیان کرد: دانشجویانی که امروزه با خودروی شخصی به دانشگاه می روند و اتوبوس واحد را ننگ می دانند برآمده از همین فرهنگ توقع بالا و فرهنگ نمایشی هستند.

او با تاکید بر اینکه گروه بزرگی از دانشجویان دانشگاه های بزرگ و مطرح کشور از طبقات مرفه هستند گفت: دلیل این امر نیز مشخص است. مهارت آموزی جایگزین دانش آفرینی شده است. به جای اینکه دانش آموزان را تشویق کنیم در جستجوی علم و دانش باشند آنها را به آموختن مهارت تست زنی می گماریم. بنابراین اینکه دانش آموز تا چه میزان استعداد، سواد و خلاقیت داشته باشد اهمیتی ندارد بلکه مهارت تست زنی او است که مهم است.

ابی زاده افزود: دانش آموزان در مدارس غیرانتفاعی، موسسات کنکوری و اردوهای آموزشی مهارت تست زنی را می آموزند و از دانش آموزان نخبه و خلاقی که در شهرستان های کوچکتر و مناطق جنوب شهر زندگی می کنند جلو می زنند. مهارت آموزی مانند آموزش رانندگی است. فردی که رانندگی را با استفاده از تکنیک هایی می آموزد هیچ دانشی از مکانیک ندارد اما می تواند رانندگی کند. سطح دانشگاه های کشورمان نیز به دلیل مهارت آموزی افت کرده و دانش آفرینی نادیده انگاشته شده است.

او تاکید کرد:‌ زمانی که دانش آموزان بر اساس مهارت آموزی به دانشگاهی مانند شهید بهشتی راه پیدا می کنند، این دانشگاه به یک دبیرستان تقلیل می یابد چراکه سطح علمی دانش آموزان وارد شده بسیار پایین است.

ابی زاده گفت: خانواده ای را می شناسم که در منطقه دورافتاده ای در استان کرمان زندگی می کنند. این خانواده برای قبولی فرزندشان در کنکور سه ماه کامل به تهران آمده و در پایتخت مستقر شدند تا فرزندشان به موسسه کنکوری برود، تکنیک تست زنی را بیاموزد و به دانشگاه های مطرح کشور راه پیدا کند.

او با اشاره به اینکه راه یافتن به دانشگاه های مطرح کشور ابزاری برای جهش طبقاتی محسوب می شود گفت: امروزه همه توقع دارند در دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کنند. موسسات آموزشی نیز از این امر نهایت بهره را برده و با آموزش تکنیک هایی مهارت های تست زنی را در دانش آموزان تقویت می کنند. به این ترتیب موسسات کنکوری درآمدزایی می کنند و حتی دانش آموزان به نتیجه دلخواه خود می رسند اما سیستم آموزشی به هدف والای خود که دانش آفرینی است نمی رسد چراکه تنها مهارت مهم است.

این مدرس دانشگاه افزود: مهارت آموزی مانند آن است که یک بازاری مهارت اداره مغازه خود را داشته باشد و به خوبی داد و ستد کند اما تحصیلاتی در سطح سیکل داشته باشد.

او با اشاره به اینکه دانشجویان توقع دارند از تحصیلات خود ثروت بیندوزند بیان کرد:‌ بسیاری از دانشجویانی که در دانشگاه های بزرگ دنیا تحصیل می کنند ثروت بسیار اندکی دارند. استاد من که در لندن تحصیل می کرده دارایی اش به اندازه دارایی فردی در شورآباد بوده است اما این افراد به دانش آفرینی می اندیشند و نه ثروت اندوزی در صورتی که امروزه اگر از یک دانشجوی روانشناسی بپرسید به چه دلیل در این رشته تحصیل می کند می گوید برای کسب درآمد! اما دانشجویان روانشناسی در دانشگاه های معتبر دنیا در رشته روانشناسی تحصیل می کنند تا لایه های پنهان روان انسان را کشف کنند.

او در رابطه با زندگی لاکچری دانشجویان دانشگاه های معتبر تهران گفت: در سیستم اقتصادی غلط ایران می توان از هرراهی به ثروت رسید. به طور مثال یکی از دانشجویان من که نمی تواند واحدهای درسی اش را پاس کند بدون اینکه مدرکی گرفته باشد کد دریافت کرده و می تواند کلینیک روانشناسی تاسیس کند،‌بی آنکه دانش کافی در این زمینه را داشته باشد. این دانشجو چرا نباید خودروی گران قیمت سوار شود در حالیکه بدون تخصص و دانش موفق شده در جامعه فعالیت کند؟

ابی زاده تاکید کرد: بیشتر دانشجویانی که به دانشگاه های معتبر کشور راه می یابند به دلیل توانایی مالی والدینشان در مدارس گران و موسسات کنکوری تکنیک های تست زنی را آموخته اند و از این طریق توانسته اند بدون دارا بودن سواد و حتی بهره هوشی مناسب به این دانشگاه ها را یابند. البته این امر تقصیر دانشجویان و دانش آموزان نیست. جامعه آنها را به این سمت سوق می دهد.

او گفت: امروزه دیگر دانشجویان غذای دانشجویی ۲۵ تومانی را که ما در زمان دانشجویی می خوردیم ننگ می دانند و برای نهار می بایست فست فود صد هزار تومانی بخورند. دیگر خبری از لقمه های غذایی که ما از منزل می آوردیم نیست. در صحنه ای از فیلم ذهن زیبا، زمانی که پروفسور نش در حال راهنمایی یکی از دانشجویانش بود لقمه ای از کیف خود بیرون آورد و خورد. اما در ایران خبری از پروفسور نش نیست.

ابی زاده افزود: استادان دانشگاه نیز تلاش می کنند درآمد کسب کنند و دانش آفرینی را فراموش کرده اند. در واقع در و تخته به هم چفت شده اند. استادان دانشگاه نیز تلاش می کنند سطح زندگی خود را در حد لاکچری ارتقا داده یا وانمود کنند از طبقه مرفه جامعه هستند در نتیجه ناچار می شوند گفته ها و یافته های ۴۰ سال قبل خود را به عنوان ورکشاپ به دانشجویان آموزش دهند.

او با اشاره به رقابت خانواده ها و بالا رفتن سطح توقعات گفت: امروزه بسیاری دانشگاه های معتبر ایرانی را هم قبول ندارند و قصد دارند فرزندان خود را برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بفرستند. خانواده هایی که حتی کلمه ای انگلیسی بلد نیستند فرزندان خود را به لندن و کشورهای پیشرفته می فرستند تا در آنجا تحصیل کنند و استرس کنکور اذیتشان نکند اما بسیاری از این جوانان از مهاجرت و تحصیل در دانشگاه های معتبر پشیمان می شوند یا اینکه توانایی دانش آفرینی را ندارند و در نتیجه ناچار به بازگشت می شوند.

ابی زاده تاکید کرد:‌در واقع خانواده های لاکچری امروزی دیگر دانشگاه های معتبر ایران را نیز قبول ندارند. آنچه نمی دانند آن است که دانشگاه های معتبر دنیا مانند ایران نیستند و دانشجویان می بایست به راستی توانایی دانش آفرینی داشته باشند.

او گفت:‌در کتاب دانشگاه فضیلت من است آمده است که دکتری گرفتن به شما مجوز یادگیری بدون استاد را می دهد اما در ایران بسیاری از استادان طی ۱۰ سال گذشته حتی یک انشا هم ننوشته اند.