ایران یکی از تنها کشورهایی در جهان است که پتانسیل این را دارد که در تنگنای بازار نفت جهانی، عرضه نفت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
این کشور در آخرین تلاش خود برای بهرهبرداری از ذخایر نفتی شایان ذکرش، به منظور از سرگیری مذاکرات برجام، از توسعه گسترده میدان آزادگان خبر داده بود.
موقعیت میدان آزادگان، که هممرز با عراق است هم شایان ذکر است... زیرا که تعیین منشأ نفت خام استخراجشده ازین میدان برای امریکا غیرممکن است.
راهبرد اصلی ایران برای تحت فشار گذاشتن امریکا، جهت کنارگذاشتن شرایط مورد نیازش برای تکرار برجام، این است که خود را به عنوان یک مخزن عظیم نفت و گاز تعریف کند؛ و نقش خود را برای کاهش قیمت جهانی نفت و نیز کاستن از مشکلات اقتصادی ناشی از آن پررنگ بشناساند.
عطف به ناتوانی کشورهای عضو اوپک و روسیه در افزایش مادی تولید نفت خام، ایران از توسعه عظیم یکی دیگر از مخازن بزرگ نفتی خود به نام آزادگان خبر داده است؛ میدانی که به دو میدان اصلی شمالی و جنوبی تقسیم شده است.
برنامه توسعه چشمگیر ایران در طیف وسیعی از میادین نفتی، گذشته از اعمال فشار بیشتر بر ایالاتمتحده، جهت مشارکت مجدد (معنادار) در روند مذاکرات مجدد برجام، مزیت دیگری نیز برای تهران دارد.
این بدان معناست که زمینههایی که چنین توسعههایی در آن صورت میگیرد، همگی با عراق مشترکاند... برخلاف ایران و حامی آن، روسیه، که مشمول هیچ تحریمی نیستند.
به این معنی که آنها می توانند بخشی از روند مبهمسازی مسیرهای منشأ و ترانزیتی باشند که به ایران اجازه داده است تحریمها را برای بیش از ۴۰ سال دور بزند.
ایران با دارابودن ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخایر اثباتشده نفت خام، نزدیک به ۱۰ درصد از ذخایر کل جهان، و ۱۳ درصد از ذخایر نفت خام اوپک را در اختیار دارد... به دیگرمعنا: یک قدرت بزرگ نفتی است.
ذخایر نفت ایران عظیم است؛ و ذخایر گازیاش بزرگتر. تا حدی که ایران ذخایر گاز طبیعی خود را تا ۱ هزار و ۱۹۳ تریلیون فوت مکعب تخمین زده است... یعنی بعد از روسیه و در مقام دوم. [۱۷ درصد از کل منابع گازی جهان، و بیش از یکسوم منابع اوپک].
به علاوه ایران نرخ بالایی در حفاریهای موفقیتآمیز جهت اکتشاف گاز طبیعی دارد... موفقیتی که در حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد برآورد شده است؛ و این در حالیست که میانگین موفقیت جهانی در این امر ۳۰ تا ۳۵ درصد است.
آزادگان، در میان این غنای عظیم هیدروکربنی، یکی از مخازن اصلی در منطقه نفتخیر غرب کارون است... برجستهترین این مناطق در یاران و یادآوران واقع است.
به گفته یکی از منابع ارشد نفتی که از نزدیک با وزارت نفت ایران همکاری داشته: نهتنها هزینه برداشت نفت خام در میادین غرب کارون، با بهترین میادین عربستان سعودی برابری میکند (و پایینترین در جهان است... حدوداً ۱ تا ۲ دلار در هر بشکه)، بلکه به ازای هر یک درصد افزایشِ میزان برداشت از میادین غرب کارون، ذخایر قابل استحصال به میزان ۶۷۰ میلیون بشکه افزایش مییابد.
با میانگین قیمتِ تنها ۷۰ دلار در هر بشکهی نفت برنت، این معادل از ۴۷ میلیارد دلار درآمد اضافی برای ایران نیز کمتر است.
سایت غولپیکر آزادگان، بزرگترین کشف نفتی ایران از اواخر دهه ۱۹۶۰ بود؛ با ذخایر تخمینی حدوداً ۴۲ میلیارد بشکه نفت، که حدود ۷ میلیارد بشکه از آن قابل استحصال تلقی میشود.
به طور کلی، پیش از خروج یکجانبه امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، ایران برنامهریزی کرده بود که تولید میادین غرب کارون را تا پایان سال تقویمیِ ایران [یعنی در ۲۰ مارس ۲۰۱۸]، به لااقل ۵۳۰ هزار بشکه در روز برساند.
این مهم باید با افزایش نسبتاً متوسط در نرخ بازاریابی محقق شود؛ نرخی که آن زمان حدوداً ۵ تا ۶ درصد بود و حال به ۳ تا ۴ درصد کاهش پیدا کرده است.
با این وجود، پس از خروج ایالاتمتحده از برجام، فشار قابل توجهی بر شرکتهای نفتی بینالمللی وارد شد. شرکتهایی که پیشتر یادداشتهای تفاهمی را در سایتهای کلیدی در غرب کارون امضا کرده بودند... از نمونه بارز آنها میتوان به معامله توتال فرانسه اشاره کرد.
ایده هم این بود که [وزارت نفت ایران] قرارداد [فوقالعاده] فاز ۱۱ پارس جنوبی را که در آن زمان توتال با آن موافقت کرده بود، اعلام کند و پوشش خبریِ سه تا چهار ماه بعد نیز نشان میداد که وزارت نفت در حال مذاکره با تعدادی از شرکتهای دیگر برای این سایتها بوده، اما نتیجهای حاصل نشده است.
با این حال همین منبع اعلام کرد که «خزانهداری ایالاتمتحده به صراحت گفته که هر کس که پس از خروج واشنگتن از برجام، در چنین معاملاتی با ایران دخیل شود، تحت نظارت شدید ایالاتمتحده قرار خواهد گرفت.»
از مزایای کوتاهمدتِ تلاش تهران برای توسعه میادین نفتی مشترک خود با عراق برای ایران [و همچین روسیه و چین]: وسعت و مقیاسی است که این میادین به میادین به اشتراک میگذارند... چرا که بدین ترتیب منشأ نفت خامی که در حال انتقال است، مبهم باقی میماند.
به معنای واقعی کلمه، تشخیص نفت عراق از نفت ایران، در میادین نفتی مشترک غیرممکن است... زیرا نفت در سمت عراق، و از مرز، از همان ذخایری حفاری میشود که نفت سوی ایران. و این حفاری نیز بعضاً در بازههایی طولانیمدت اتفاق میافتند.
یکی از منابع گفت: «حتی اگر امریکاییان و منصوبان مورد اعتمادشان در هر دکلِ هر میدانِ مشترکِ عراق، نیرو بگمارند، باز هم نمیتوانند تشخیص دهند نفت دارد از سمت عراق خارج میشود یا از سمت ایران.»
و پس از انجام «برچسبگذاریِ مجدد»، که برای ایران کار آسانی هم هست، این نفت تغییرنامیافته، میتواند به هر کجایی که نفت عراق انتقال مییابد، منتقل شود.
بخش عمدهای از این عملیات را هم میتوان از طریق زیرساختهای موجود صادرات نفت خام عراق، و از جمله حاملهای بسیار بزرگ نفت خام بارگیری شده در مرکز صادرات جنوبی بصره و اطراف آن انجام داد.
به علاوه، کشتیها میتوانند در مورد محمولههای آسیایی، به سادگی سوئیچ سیستم شناساییِ خودکار را که امکان ردیابی و شناسایی کشتی را فراهم میکند، خاموش نمایند.
در دسامبر ۲۰۱۸ و در مجمع دوحه، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران اظهار داشت: «اگر هنری داشته باشیم که به حد کمال رسیده باشد و بتوانیم با پرداخت بها، به دیگران نیز انتقالش دهیم، همین هنر دورزدن تحریمهاست.»
برنامهای که برای آزادگان ترتیب داده شده است، به بیان جواد اوجی، وزیر نفت ایران، عبارت است از: سرمایهگذاریِ نزدیک به ۷ میلیارد دلار برای افزایش تولید نفت خام از ۱۹۰ هزار بشکه فعلی، به ۲۲۰ هزار بشکه در روز [آن هم در سال دوم برنامه توسعه]؛ و بعد تولیدی تا ۵۷۰ هزار بشکه در روز طی هفت سالی که در ادامه میآید.
اوجی گفت: «این توسعه توسط شرکتهای مختلف اکتشاف، که هنوز با دقت مشخص نشدهاند، و سرمایهگذاری از سوی آنها و نیز شرکت ملی نفت ایران تحقق خواهد یافت.»
وی ادامه داد: «در دوره ۲۰ ساله بهرهبرداری از میدان آزادگان، اگر قیمت پایه نفت را ۸۰ دلار در نظر بگیریم: برای کشور، چیزی بیش از ۱۱۵ میلیارد دلار درآمد، و نیز ۲۴ هزار شغل ایجاد خواهد شد.»
در گفتوگوی فراز با ناصر نوبری، آخرین سفیر ایران در شوروی بررسی شد:
هفتخوان خرید گوشیهای اپل در ایران