بهای نشان دادن چهره اهل بیت در یک فیلم چقدر بود؟!

درست هشت سال از ساخت یکی از پرحاشیه ترین و هزینه بر ترین فیلم های تاریخی_مذهبی در سینمای ایران می گذرد؛ «رستاخیز» ساخته احمدرضا درویش بر خلاف انتظار هیچ گاه نتوانست به درستی رنگ اکران عمومی را به خود ببیند. این فیلم در دوم دی ۱۳۹۲ در سینما فرهنگ با حضور برخی اعضای دولت اکران خصوصی شد  و در ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ در کاخ جشنواره فجر هم‌زمان با برگزاری سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر نیز به نمایش درآمد، در ۱۱ بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد و در نهایت در ۸ بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی سیمرغ بلورین را از آنِ خود کرد.

اکران عمومی؛ تنها چند ساعت!

«رستاخیز» در روز ۲۴ تیر ۱۳۹۴ با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اکران عمومی درآمد. اما این فیلم که به گفته سازندگانش در ۲۵۰ جلسه فیلمبرداری شده و از جلوه‌های ویژه مناسبی نیز برخوردار است، به واسطه اعتراض جریان‌های مختلف و حواشی دامنه‌دار، بلافاصله پس از یک روز نمایش، اکرانش متوقف شد. یکی از مهم‌ترین حواشی «رستاخیز»، واکنش آیت‌الله شهرستانی، داماد و مسئول دفتر آیت‌الله سیستانی در ایران به مدعای تأیید فیلمنامه و تأمین بخشی از هزینه‌های آن از سوی آیت‌الله سیستانی بود. بخش مهم دیگری از حواشی ایجاد شده توسط عوامل و فیلم «رستاخیز»، تکذیبیه‌های متواتر و متعددی بود که از سوی دفاتر برخی مراجع تقلید پیرامون مدعای حمایت آن ها از فیلم مذکور بود که از سوی سازندگان آن مطرح می‌شد. اما ماجرای اصلیِ  مشکل مخالفان «رستاخیز» ،نشان دادن چهره ۵ تن از اهل بیت امام حسین (ع) از جمله انتقاد برخی علمای دینی و اعتراض برخی از افراد مذهبی با محتوای آن از جمله به تصویر کشیدن شمایل حضرت ابوالفضل بود. همان دوران از سوی وزیر وقت ارشاد به درویش پیشنهاد داده شده که صورت شخصیت مورد اختلاف برای نمایش را با تاباندن نور بپوشاند اما کارگردان فیلم این کار را از نظر فنی برای «رستاخیز» غیر ممکن و همچنین این راه حل را موجب «وهن قضیه» دانست. در نهایت سازمان سینمایی در اقدامی عجیب که منجر به فروکش کردن اعتراضات سازندگان این فیلم شد، قرار شد مبلغ ۱۳.۵ میلیارد تومان به عنوان خرید بخشی از سهم این فیلم به سازندگانش پرداخت کند که رقم کلان و بی‌سابقه در تاریخ سینمای ایران بود و به این شرط مقرر شد که این فیلم تا زمانی که مخالفت مراجع تقلید رفع نشده، در ایران اکران نشود. بعدها مشخص شد که این بخش  ۶۰ درصد از سهم این فیلم بود که توسط بنیاد سینمایی فارابی و البته مؤسسه رسانه‌های تصویری که بعد‌ها در این بنیاد ادغام شد خریداری شد.

رستاخیز در صورت اکران چقدر می فروخت؟

اما «رستاخیز» در شرایطی با دریافت خسارت بسیار کلان مواجه شد که این پرسش مطرح شده که در صورت اکران این فیلم در ایران، این اثر باید چه میزان می‌فروخت تا ۱٣ میلیارد تومان خالص برای صاحبان اثر بازگردد و آیا این فیلم اساساً چنین ظرفیتی در گیشه داشت؟ در سینمای ایران با در نظر گرفتن سهم سینماداران، درصد پخش کننده و هزینه تبلیغات، در بهترین حالت، حدود ٣۵ درصد رقم فروش به حساب سازنده فیلم بازمی گردد؛ بنابراین، باید فیلم رستاخیز حدود ٣٨ میلیارد تومان در گیشه سینمای ایران می‌فروخت، تا ۱٣ میلیارد تومان به صاحبان اثر بازگردد که رقمی دور از ذهن و غیرقابل تصور است.

از توقیف تا قاچاق

اما «رستاخیز» پس از یک دوره طولانی توقیف، از بیست و یکم مهر ۱۳۹۸ در یک کانال عربی یوتیوب منتشر و بلافاصله در کانال‌های تلگرامی و دیگر بستر‌های مجازی، این نسخه بارگذاری و دسترسی عمومی‌تر برای آن فراهم شد. این نسخه با کیفیت بالا که به زبان عربی دوبله شده بود، با کیفیت بالا عرضه شده و پس از حذف از یوتیوب، همچنان در کانال‌های تلگرامی در دسترس است و عملاً بخش وسیعی از کنجکاوان توانستند نسخه بدون ممیزی فیلم را تماشا کنند. البته این نسخه آن چنان مورد توجه قرار نگرفت، اما در نهایت آن‌هایی که در پی دیدن این فیلم بودند، این امکان را یافتند و «رستاخیز» عملاً به یک فیلم سوخته برای اکران عمومی تبدیل شد.

ایده‌های عجیب تهیه‌کننده و مناقشه بر سر اکران آنلاین

در حالی که نسخه قاچاق فیلم در کانال‌های تلگرامی موجود است، اما تقی علیقلی‌زاده تهیه‌کننده «رستاخیز» در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد که قصد ندارند فیلم را در ایران اکران آنلاین کند و درصدد راه‌اندازی پلتفرمی مخصوص اکران این فیلم هستند. این در حالی است که علیرضا تابش مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی در سلسله نامه‌نگاری‌هایش با سازندگان فیلم از سال ۹۸ تاکنون، ایده‌های عجیب مطرح شده را غیرعملیاتی خوانده و خواستار اکران آنلاین است. مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی که شامگاه پنجشنبه ۳۰ مردادماه در برنامه تلویزیونی شهر فرنگ حضور یافته بود، گفت: «اگر این کار مرسوم بود، همه برای یک عدد فیلم‌شان، یک پلتفرم تأسیس می‌کردند! زمینه اصلی راه‌اندازی یک پلتفرم، داشتن مخاطب است و منطقی نیست که فرد برای عرضه یک جنس، یک اثر و یک کالا، دست به راه‌اندازی مغازه‌ای برای فروش آن جنس (تک اثر) بزند!»

رستاخیز به اکران آنلاین می رسد؟

سازندگان «رستاخیز» که پس از فروش بخش اعظم آن به دولت، سهم حداقلی در آن دارند، همچنان با اصرار بر ایجاد یک VOD صرفاً برای عرضه این فیلم زمینه لازم را برای از دست رفتن فرصت فراهم ساخته‌اند، چون با وجود انتشار نسخه قاچاق این فیلم، نگرانی از ضبط و قاچاق فیلم معنا ندارد و در عوض هر روزی که این فیلم دیرتر منتشر شود، سرمایه مردم ایران که خرج خرید این فیلم از سازندگان شده، بیش از پیش از دست می‌رود. مساله ای که به نظر می رسد واکنش ها به این فیلم را پس از این فرم اکران، وارد فاز تازه ای کند. از طرفی پیشینه اکران ٨ ساله «رستاخیز» در نهایت به نقطه‌ای رسیده است که کارشناسان سینمایی معتقدند به نظر می‌رسد سازندگان فیلم از باز ماندن پرونده فیلم‌شان نفع بیشتری می‌برند. با این حال احمدرضا درویش که آخرین ساخته‌اش «دوئل»، یکی از گران‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران را لقب گرفته، علیرغم دریافت خسارت، قرار است در اسفند ماه فیلم «رستاخیز» را به دریچه اکران آنلاین بسپرد. در حالی که هنوز مشخص نیست موارد بایگانی شدن فیلم رفع شده‌اند یا نه و در حالی که هنوز کسی نمی‌داند، بهایی که برای اکران نشدن یک فیلم مذهبی پرداخت شده، تا چه اندازه به توجیهی اقتصادی و عقلانی جامعه عمل خواهد پوشید!