جان کربی، سخنگوی ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید، روز سهشنبه به خبرنگاران گفت که سفر ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه به ایران در این هفته، نشان این است که روسیه در پی حمله به اوکراین منزوی شده است.
ایالاتمتحده هفته پیش اعلام کرد که اطلاعاتی در اختیار دارد که نشاندهنده آمادگی ایران برای ارائه بیش از صدها هواپیمای بدون سرنشین به روسیه است... از جمله پهپادهایی که قابلیت حمل سلاح دارند. و اینکه تهران دارد برای آموزش کاربرد این سلاحها به نیروهای روسی آماده میشود.
البته وزیر امور خارجه ایران این اظهارات را تکذیب کرد. و کربی هم روز سهشنبه گفت که هیچ مدرکی دال بر اعطای هواپیماهای بدون سرنشین از جانب ایران به روسیه وجود ندارد.
به بیان رویترز، روابط نوپای میان روسیه و ایران، اتفاق ناخوشایندی برای غرب است که ایالاتمتحده نیز با نگرانی دارد تماشایش میکند. اما این دیدار از یک تغییرِ بنیادینِ ژئوپلتیک فرسنگها دور است.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، روز سهشنبه به یک سفر خارجی نادر رفت... اولین سفرش به خارج اتحاد جماهیر شوروی سابق، از زمان آغاز حمله به اوکراین در ۲۴ فوریه.
او در تهران با آیتالله خامنهای، رهبر عالی و ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران، و نیز رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، دیدار و گفتگو کرد.
واقعیت مسلم اینکه روسیه و ایران هر دو به عنوان تولیدکنندگان انرژی، در رقابت با یکدیگرند. و این موضوع به احتمال زیاد، در درگیرشدن این دو کشور در هر مشارکتی از نوع عمیقتر، محدودیت ایجاد میکند... حتی اگر هر دو در خصومتی که با غرب دارند، اشتراک داشته باشند.
در اینجا به برخی از پرسشهای کلیدیای پرداخته شده که رابطهی رو به توسعهی این دو کشور، میتواند برانگیزد:
مقامات امریکایی گفتهاند که ایران در حال کسب آمادگی برای کمک به روسیه است؛ آن هم با ارسال چندصد هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد)... که از جملهی آنها پهپادهایی هستند که قابلیت شلیک داشته باشند... اما روسیه و ایران هیچکدام این ادعا را تأیید نکردهاند.
به نقل از خبرگزاری ریا، یوری اوشاکوف، دستیار رئیسجمهور روسیه، گفته است که پوتین در مورد این موضوع، هیچ صحبتی با رهبران ایران نکرده است.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا، هفته گذشته گفت که «تعمیق اتحاد روسیه با ایران، برای جنگ با اوکراینیها، موضوعیست که جهانیان نباید ساده از کنارش بگذرند. و باید به آن به چشم تهدیدی جدی نگاه کنند.»
اوکراین، از پهپادهای بیرقداری که توسط ترکیه ساخته شدهاند، برای هدف قراردادن واحدهای روسی و انهدام مقادیر قابل توجهی تانک و سایر خودروهای زرهی استفاده کرده است.
جیک واتلینگ، کارشناس جنگ در اندیشکدهی RUSI در لندن گفت: «پهپادهای ایرانی، هم در زمینه شناسایی، و هم در مقام مهمات سرگردانی که میتوانند زمان خود را صرف مکانیابی و درگیری با اهداف مناسب کنند، مفید خواهند بود.»
او گفت: «ایران فراتر از تهیه پهپاد، میتواند به روسیه راهکارهای دورزدن تحریمها را نیز بیاموزد... همچنین که احتمالاً خواهد توانست به این کشور در زمینه ساخت سامانههای تسلیحاتی، که کمتر به زنجیرههای تأمین از طریق کشورهای غربی وابستهاند، یاری برساند.»
ایران، تجربه چندین سال دفاع از خود را در برابر تحریمهای غربی، بر سر برنامهی هستهای مورد مناقشهاش دارد. واتلینگ گفت: «روسها، ایران را یک شریک بالقوه و باتجربه در زمینه دورزدن تحریمهای غربی میدانند.»
روسیه در عینحال با موج تحریمهایی که علیه بانکها و شرکتها و افراد (به تبع جنگ در اوکراین) وضع شده، مواجه شده است. جانیس کلوگه، از اندیشکده SWP در برلین گفت: «بنابراین، دسترسیِ هر دوی این کشورها به فناوری و سرمایه غربی قطع شده است.»
او گفت: «ممکن است روسیه، درسهایی را از ایران بیاموزد و در قبال آن کالاهای نظامی و یحتمل مواد خام یا غلات را به این کشور ارائه دهد.» (باید گفت که روسیه در حال حاضر تأمینکننده عمده گندم تهران است.)
کلوگه گفت: «با قطعشدن ارتباط برخی بانکهای روسی از سیستم پرداختهای بینالمللی سوئیفت، مسکو در حال توسعه جایگزینی است که بانکهای ایرانی را نیز میتوان در آن گنجاند.»
در نگاهی گستردهتر، ایران، بخشی از گروه وسیعتری از کشورهاست... کشورهای چون چین و هند و امریکای لاتین و کشورهای عرب و افریقایی. هدف روسیه هم این است که در تلاش برای اثبات ادعای خویش، با آنها روابط قویتری برقرار کند.
در واقع روسیه از این طریق میتواند خود را از دل تحریمهایی که مستقیماً از جانب غرب اعمال شدهاند، به سلامت بیرون بکشد.
این پرسش، به طور بالقوه حساسیت بالایی دارد. هر دوی این کشورها تولیدکنندگان نفت و گاز هستند و رقابت میانشان نیز از زمان حمله روسیه به اوکراین تشدید شده است... زیرا که روسیه، بیشتر صادرات نفتی خود را، آن هم با قیمتهایی پایینتر معطوف به چین و هند کرده است.
هنری روم، معاون پژوهشی گروه اوراسیا، گفت: «از بُعد اقتصادی، این جنگ روابط میان آنها را به طور قابل توجهی بدتر کرده است. مسکو، نهار تهران را میخورَد، در حالی که سرمایه کمتری را صرف استفاده در پروژههای این کشور میکند.»
اما همزمان با سفر پوتین، شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه، یادداشت تفاهمی به ارزش حدوداً ۴۰ میلیارد دلار امضا کردند. تحت این یادداشت همکاری، گازپروم، به شرکت ملی نفت ایران در توسعه دو میدان گازی و شش میدان نفتی، و همچنین مشارکت در پروژههای گاز طبیعی مایع، و ساخت خطوط لوله صادرات گاز کمک خواهد کرد.
جنگ اوکراین، رویکرد روسیه را در قبال گفتگوهای احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ ایران، موسوم به برجام، تغییر داده است.
یازدهماه گفتگو برای بازگرداندن توافقی که در ازای آن، تحریمهای ایران (با شرط محدودشدن برنامه هستهایاش)، برداشته شوند، در ماه مارس به مراحل نهایی خود رسیده بود. اما این گفتگوها در لحظه آخر و به سبب تضمینِ کتبیای که روسیه از واشنگتن خواسته بود (مبنی بر اینکه: این توافق در تجارت میان روسیه و ایران خللی وارد نخواهد کرد) دوباره مغشوش شد.
و با وجودی که روسیه، به تبع فشارهای ایران از موضع خود عقبنشینی کرد، اما دیگر زمان طلایی احیای توافق از بین رفته بود. و از آن زمان، مذاکرات به سبب مسائلِ حلناشدهی باقیمانده، کماکان در وضعیتی راکد مانده است.
اینکه آیا معاهده برجام خواهد توانست به جایگاه سابق خود برگردد، یکی از همان دلایلی است که پوتین را به ایران نزدیک کرده است.
رم از گروه اوراسیا گفت: «مداخله روسیه در مذاکرات برجام، چیزی عکس روال همیشگیِ روسیه در قبال ایران بود. و از آن زمان احتمالاً سوءظن تهران نسبت به قابل اعتمادبودن روسیه برانگیخته شده است.»
در گفتوگوی فراز با ناصر نوبری، آخرین سفیر ایران در شوروی بررسی شد:
هفتخوان خرید گوشیهای اپل در ایران